Σχεδόν κάθε απόγευμα, η Ειρήνη, η Λυδία και η Ηλιάνα, τρεις δεκατριάχρονες φίλες από διαφορετικά σχολεία, συναντώνται στον ψηφιακό κόσμο του Roblox. Αυτή η δημοφιλής διαδικτυακή πλατφόρμα παιχνιδιών, όπου τα παιδιά μπορούν να δημιουργήσουν τους δικούς τους κόσμους, να χτίσουν σπίτια, να φτιάξουν σενάρια, να παίξουν ρόλους και να έρθουν σε επαφή με γνωστούς και άγνωστους παίκτες, τους προσφέρει, λένε, μια αίσθηση ανεξαρτησίας που συχνά λείπει από τον πραγματικό κόσμο.
«Το πιο ωραίο είναι ότι έχει πολλά διαφορετικά παιχνίδια και μπορώ να διαλέξω κάθε φορά αυτό που μου ταιριάζει. Το καλύτερο όμως είναι ότι παίζω με τις φίλες μου. Νιώθω ότι είμαστε μαζί, ακόμη κι αν δεν βρισκόμαστε από κοντά. Γελάμε και μιλάμε μέσα από το παιχνίδι. Αυτό μου δίνει χαρά και με κάνει να ξεχνάω ότι είμαι μόνη στο δωμάτιό μου», λέει η Ηλιάνα στην «Καθημερινή».
Η Λυδία προτιμά τα παιχνίδια δράσης και περιπέτειας, γιατί όπως λέει έχουν συγκεκριμένους στόχους και την κρατούν σε εγρήγορση. «Αν όμως με ρωτήσετε τι επιλέγω πραγματικά, επιλέγω την πραγματική ζωή, να βγαίνω έξω. Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότερες φίλες μου μένουν μακριά κι έτσι δεν μπορώ να τις βλέπω όσο θα ήθελα. Μακάρι να μπορούσαμε να συναντιόμαστε πιο συχνά, γιατί το παιχνίδι στην οθόνη δεν είναι το ίδιο».
Για την Ειρήνη, ο ψηφιακός κόσμος προσφέρει μια ψευδαίσθηση ανεξαρτησίας, καθώς, ακόμη κι αν όσα συμβαίνουν εκεί μέσα μοιάζουν ρεαλιστικά, κατά βάθος συνειδητοποιεί, πως αυτό δεν ισχύει. «Στην πλατφόρμα νιώθω συχνά ελεύθερη επειδή τα παιχνίδια είναι καλά φτιαγμένα και με παρασύρουν. Ομως ξέρω πως όσα κάνω στο Roblox δεν θα μπορούσαν ποτέ να συμβούν στην πραγματική ζωή. Εκεί έξω δεν υπάρχει ένα κουμπί για να δώσει λύσεις. Αν είχα την επιλογή, φυσικά θα προτιμούσα να παίζω έξω, ελεύθερα, χωρίς γονική επιτήρηση».
Ενα νέο αφήγημα
Οι απαντήσεις των έφηβων κοριτσιών έρχονται να αναδείξουν ένα ουσιαστικό ζήτημα για το τι πραγματικά προτιμούν σήμερα τα παιδιά. Η χρήση της οθόνης είναι αποτέλεσμα εθισμού ή μήπως αναπλήρωση της ελευθερίας που λείπει από τον φυσικό τους χώρο;
Οσα μας είπαν επιβεβαιώνουν πάντως τα ευρήματα μιας έρευνας που πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι στην Αμερική από τη Harris Poll, μία από τις πιο γνωστές εταιρείες έρευνας κοινής γνώμης της χώρας. Σε αυτήν 500 παιδιά ηλικίας 8-12 ετών απαντούν πώς αντιλαμβάνονται τη χρήση της οθόνης και την ελευθερία τους στον «πραγματικό κόσμο».
Είναι ενδεικτικό των ευρημάτων, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Atlantic, ότι τα περισσότερα παιδιά αυτής της ηλικίας έχουν ήδη smartphone, ενώ το 50% των παιδιών 10-12 ετών κάνουν συστηματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Το 75% των παιδιών 9-12 ετών παίζουν Roblox, όσο στην πραγματική ζωή η ελευθερία τους είναι περιορισμένη: λιγότερα από τα μισά παιδιά 8-9 ετών έχουν βρεθεί μόνα τους σε διάδρομο σούπερ μάρκετ, ενώ πάνω από το 25% δεν τους επιτρέπεται να παίξουν μόνα ούτε στην αυλή του σπιτιού τους.
Οταν τα παιδιά ρωτήθηκαν τι προτιμούν, εξέφρασαν ξεκάθαρη επιθυμία για ελεύθερο παιχνίδι με φίλους στον πραγματικό κόσμο, χωρίς οθόνες και επιτήρηση. Ο φόβος των γονιών για παιχνίδι εκτός σπιτιού –όπως αποτυπώνεται στην έρευνα– έχει περιορίσει δραστικά την ανεξάρτητη κίνηση των παιδιών συγκριτικά με τις περασμένες δεκαετίες. Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι αν η υπερβολική χρήση οθονών δεν είναι μόνο θέμα «εθισμού», αλλά και αναπλήρωση της ελευθερίας που τους στερείται στο φυσικό περιβάλλον.
Η οθόνη ως ενδιάμεσος χώρος
Τα παιδιά, επιβεβαιώνει ο παιδοψυχολόγος Μάνος Λαγός, έχουν ανάγκη να βρίσκονται σε επαφή με άλλους, να συνδέονται μαζί τους και να ανταλλάσσουν εμπειρίες, γνώσεις και συναισθήματα. «Η οθόνη λειτουργεί ως ένας “ενδιάμεσος χώρος”, σαν τον τόπο εκείνο όπου μπορούν ελεύθερα να σχετιστούν με συνομηλίκους, να πειραματιστούν και να ξεφύγουν για λίγο από τα “πρέπει” και τα “μη”. Στην ουσία, η οθόνη δεν αποτελεί την πρωταρχική αιτία του “εθισμού”, αλλά το σύμπτωμα, το μέσο με το οποίο το παιδί προσπαθεί να παρακάμψει ένα περιβάλλον που δεν του παραχωρεί αρκετό χώρο να παίξει, να ρισκάρει, να αυτονομηθεί, να ανακαλύψει τον εαυτό του και τις δυνατότητές του». (...)
Συνέπειες
Η επίδραση της οθόνης έχει αντίκτυπο στο σχολείο. «Τα παιδιά σήμερα δυσκολεύονται πάρα πολύ να παρακολουθήσουν το μάθημα. Δεν θέλουν τον αργό ρυθμό, έχουν μάθει στην ταχύτητα. Προσπαθώ κι εγώ να τον ακολουθήσω όσο μπορώ κάνοντας το μάθημα πιο ενδιαφέρον με θεατρικό τρόπο, χρησιμοποιώντας συχνά ακόμη και οθόνες. Μόνο έτσι μπορώ να τραβήξω για λίγο την προσοχή τους στην τάξη», εξηγεί στην «Κ» η Σόφη Γιαλού, εκπαιδευτικός σε δημοτικό σχολείο της Νέας Σμύρνης εδώ και 35 χρόνια.
Για την Ειρήνη, ο ψηφιακός κόσμος προσφέρει μια ψευδαίσθηση ανεξαρτησίας, καθώς, ακόμη κι αν όσα συμβαίνουν εκεί μέσα μοιάζουν ρεαλιστικά, κατά βάθος συνειδητοποιεί, πως αυτό δεν ισχύει. «Στην πλατφόρμα νιώθω συχνά ελεύθερη επειδή τα παιχνίδια είναι καλά φτιαγμένα και με παρασύρουν. Ομως ξέρω πως όσα κάνω στο Roblox δεν θα μπορούσαν ποτέ να συμβούν στην πραγματική ζωή. Εκεί έξω δεν υπάρχει ένα κουμπί για να δώσει λύσεις. Αν είχα την επιλογή, φυσικά θα προτιμούσα να παίζω έξω, ελεύθερα, χωρίς γονική επιτήρηση».
Ενα νέο αφήγημα
Οι απαντήσεις των έφηβων κοριτσιών έρχονται να αναδείξουν ένα ουσιαστικό ζήτημα για το τι πραγματικά προτιμούν σήμερα τα παιδιά. Η χρήση της οθόνης είναι αποτέλεσμα εθισμού ή μήπως αναπλήρωση της ελευθερίας που λείπει από τον φυσικό τους χώρο;
Οσα μας είπαν επιβεβαιώνουν πάντως τα ευρήματα μιας έρευνας που πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι στην Αμερική από τη Harris Poll, μία από τις πιο γνωστές εταιρείες έρευνας κοινής γνώμης της χώρας. Σε αυτήν 500 παιδιά ηλικίας 8-12 ετών απαντούν πώς αντιλαμβάνονται τη χρήση της οθόνης και την ελευθερία τους στον «πραγματικό κόσμο».
Είναι ενδεικτικό των ευρημάτων, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Atlantic, ότι τα περισσότερα παιδιά αυτής της ηλικίας έχουν ήδη smartphone, ενώ το 50% των παιδιών 10-12 ετών κάνουν συστηματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Το 75% των παιδιών 9-12 ετών παίζουν Roblox, όσο στην πραγματική ζωή η ελευθερία τους είναι περιορισμένη: λιγότερα από τα μισά παιδιά 8-9 ετών έχουν βρεθεί μόνα τους σε διάδρομο σούπερ μάρκετ, ενώ πάνω από το 25% δεν τους επιτρέπεται να παίξουν μόνα ούτε στην αυλή του σπιτιού τους.
Οταν τα παιδιά ρωτήθηκαν τι προτιμούν, εξέφρασαν ξεκάθαρη επιθυμία για ελεύθερο παιχνίδι με φίλους στον πραγματικό κόσμο, χωρίς οθόνες και επιτήρηση. Ο φόβος των γονιών για παιχνίδι εκτός σπιτιού –όπως αποτυπώνεται στην έρευνα– έχει περιορίσει δραστικά την ανεξάρτητη κίνηση των παιδιών συγκριτικά με τις περασμένες δεκαετίες. Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι αν η υπερβολική χρήση οθονών δεν είναι μόνο θέμα «εθισμού», αλλά και αναπλήρωση της ελευθερίας που τους στερείται στο φυσικό περιβάλλον.
Η οθόνη ως ενδιάμεσος χώρος
Τα παιδιά, επιβεβαιώνει ο παιδοψυχολόγος Μάνος Λαγός, έχουν ανάγκη να βρίσκονται σε επαφή με άλλους, να συνδέονται μαζί τους και να ανταλλάσσουν εμπειρίες, γνώσεις και συναισθήματα. «Η οθόνη λειτουργεί ως ένας “ενδιάμεσος χώρος”, σαν τον τόπο εκείνο όπου μπορούν ελεύθερα να σχετιστούν με συνομηλίκους, να πειραματιστούν και να ξεφύγουν για λίγο από τα “πρέπει” και τα “μη”. Στην ουσία, η οθόνη δεν αποτελεί την πρωταρχική αιτία του “εθισμού”, αλλά το σύμπτωμα, το μέσο με το οποίο το παιδί προσπαθεί να παρακάμψει ένα περιβάλλον που δεν του παραχωρεί αρκετό χώρο να παίξει, να ρισκάρει, να αυτονομηθεί, να ανακαλύψει τον εαυτό του και τις δυνατότητές του». (...)
Συνέπειες
Η επίδραση της οθόνης έχει αντίκτυπο στο σχολείο. «Τα παιδιά σήμερα δυσκολεύονται πάρα πολύ να παρακολουθήσουν το μάθημα. Δεν θέλουν τον αργό ρυθμό, έχουν μάθει στην ταχύτητα. Προσπαθώ κι εγώ να τον ακολουθήσω όσο μπορώ κάνοντας το μάθημα πιο ενδιαφέρον με θεατρικό τρόπο, χρησιμοποιώντας συχνά ακόμη και οθόνες. Μόνο έτσι μπορώ να τραβήξω για λίγο την προσοχή τους στην τάξη», εξηγεί στην «Κ» η Σόφη Γιαλού, εκπαιδευτικός σε δημοτικό σχολείο της Νέας Σμύρνης εδώ και 35 χρόνια.
Μέσα σε αυτές τις δεκαετίες, η ίδια, όπως είναι φυσικό, έχει δει τεράστιες αλλαγές τόσο στη συμπεριφορά όσο και στην κοινωνικοποίηση των παιδιών, μέσα και έξω από την τάξη. Η επίδραση της οθόνης έχει δυσκολέψει τα πράγματα και στα δύο αυτά πεδία... Αυτό, όμως, που της κάνει περισσότερο εντύπωση είναι ότι πολλά παιδιά έχουν χάσει σταδιακά την επαφή με τη φύση. (...)
Να πέσουν και να ξανασηκωθούν
Να πέσουν και να ξανασηκωθούν
Οπως εξηγεί ο κ. Λαγός στην «Κ», η απουσία ελεύθερου παιχνιδιού και αυτονομίας οδηγεί συχνά σε τέτοιες συμπεριφορές. «Η καθημερινότητα στη χώρα μας είναι με τέτοιον τρόπο δομημένη ώστε να μη δίνεται στο παιδί αρκετός χώρος για παιχνίδι και έκφραση. Η υπερπροστασία αλλά και η πίεση για αποδοτικότητα από την πλευρά των γονιών περιορίζουν την ανάγκη των παιδιών να πειραματιστούν, να παίξουν, να “πέσουν και να σηκωθούν”. Ως αποτέλεσμα, ο ελεύθερος χρόνος συρρικνώνεται και σχεδόν εξαλείφεται, όσο αυξάνονται οι απαιτήσεις και οι απαγορεύσεις. Ετσι στερείται από το παιδί η –ζωτικής σημασίας– δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης, οι ευκαιρίες κοινωνικοποίησης. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η οθόνη λειτουργεί ως ένα “καταφύγιο ανεξαρτησίας”, στο οποίο το παιδί μπορεί για λίγο να αποκτήσει μία αίσθηση αυτονομίας και ελευθερίας».
Πώς μπορεί, όμως, η οθόνη να πάψει να αποτελεί μοναδικό καταφύγιο ανεξαρτησίας; Η πρόκληση για τις οικογένειες, εξηγεί ο παιδοψυχολόγος, δεν είναι να εξαφανίσουν τις οθόνες από την καθημερινότητα, αλλά να ξαναπροσφέρουν στα παιδιά τον χαμένο χώρο του ελεύθερου παιχνιδιού. «Είναι σημαντικό να καλλιεργήσουν από νωρίς ένα περιβάλλον ασφάλειας και εμπιστοσύνης όπου θα υπάρχει χώρος για συζήτηση, μοίρασμα και φροντίδα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι γονείς καλούνται να βρουν τη “χρυσή τομή” μεταξύ των ορίων που πρέπει να θέσουν και των ελευθεριών που πρέπει να παραχωρήσουν. Για να το πετύχουν θα πρέπει να ζυγίσουν τις δικές τους αγωνίες και άγχη και να προσπαθήσουν σιγά σιγά να δώσουν “μικρές δόσεις” ανεξαρτησίας, με σταδιακή εμπιστοσύνη και ρεαλιστική εκτίμηση των κινδύνων», τονίζει, σημειώνοντας πως και το σχολείο θα πρέπει, με τη σειρά του, να παρέχει στους μαθητές προαύλια που να ενθαρρύνουν τον αυθορμητισμό, την ελεύθερη έκφραση και την επικοινωνία.
Πηγή: kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου