Βόλφγκανγκ Μπερνάουερ: «Φωτογράφισα έναν κόσμο που χάνεται»

Ο Βόλφγκανγκ Μπερνάουερ μιλάει για την προσπάθειά του να αποτυπώσει με τον φακό την αυθεντική Ελλάδα. 

«Φωτογράφισα έναν κόσμο που χάνεται, γιατί η φωτογραφία είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέσα για να αφηγηθείς την Ιστορία» τονίζει ο φωτογράφος, που μέσα από το έργο του θέτει το ερώτημα: «Ποια στοιχεία της ζωής στο χωριό είναι σημαντικά; Ποια θέλουμε και πρέπει να διασώσουμε και να πάρουμε μαζί μας στο μέλλον;»

Μεγάλωσε σε ένα σπίτι όπου η αγάπη για τη φωτογραφία ήταν μεγάλη. Ο παππούς του, μάλιστα, υπήρξε ο εφευρέτης του πολωτικού φίλτρου. Οι γυάλινες πλάκες και τα παλιά μηχανήματα από την οικογενειακή συλλογή, την οποία ο χημικός πατέρας του διαφύλαξε με ευλάβεια, έγιναν κίνητρο ώστε ο Ελβετός οφθαλμίατρος Βόλφγκανγκ Μπερνάουερ να ξεκινήσει, ήδη από την εφηβεία, τα δικά του φωτογραφικά πειράματα, εμπλουτίζοντας τη συλλογή των φωτογραφιών του κυρίως μέσα από τα ταξίδια του.

Αμοργός, 2019. Σε λίγο η Θεία Λειτουργία θα τελειώσει· ο καθαγιασμένος άρτος θα προσφερθεί στους πιστούς. Ανάμεσά τους το γελαστό κοριτσάκι που βγαίνει από την εκκλησία κρατώντας λίγα λουλούδια. [WOLFGANG BERNAUER]

Το 1996 βρέθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα: Πέρασε τις μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας και του Πάσχα στην Ολυμπο της Καρπάθου. Η εμπειρία ήταν για εκείνον μοναδική. «Οι άνθρωποι, τόσο ζεστοί και φιλικοί, ο συνδυασμός της κατάνυξης και της γιορτής, το νόημα της Ανάστασης και η αυθεντική ατμόσφαιρα του χωριού – όλα αυτά ήταν πρωτόγνωρα για μένα και με συγκίνησαν βαθιά», λέει στην «Καθημερινή» από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, από τη Ζυρίχη όπου ζει.

Κρήτη, 2002. Ο κύριος Νίκος, υποδηματοποιός. Το εργαστήριό του φημίζεται για τις παραδοσιακές μπότες που επί δεκαετίες κατασκευάζει, πάνω σε δικά του μοντέλα και με σόλες από παλιά ελαστικά αυτοκινήτων. [WOLFGANG BERNAUER]

Εκείνο το ταξίδι έγινε αφορμή για ένα μεγάλο φωτογραφικό πρότζεκτ· άρχισε να ταξιδεύει στην νησιωτική Ελλάδα αλλά και στην ενδοχώρα –σε Δωδεκάνησα, Κυκλάδες, Αρκαδία, Φωκίδα, Ηπειρο– στρέφοντας τον φακό του σε μικρά χωριά και στους κατοίκους τους, δίνοντας έμφαση σε μέρη όπου ο παραδοσιακός τρόπος ζωής έβρισκε ακόμη χώρους να ανασαίνει –ξωκκλήσια και αρχαιολογικούς χώρους, εργαστήρια τεχνιτών και καφενεία, παντοπωλεία και αυλές σπιτιών–, σε αντικείμενα, κατασκευές και τελετουργίες που εξαφανίζονται με τα χρόνια. (...)

Μέχρι το 2024 είχε συγκεντρώσει χιλιάδες εικόνες – πρώτη ύλη για την έκδοση «Μy Greek village» που κυκλοφόρησε στην Ελβετία το 2019 από τον εκδοτικό οίκο Bildperlen και πρόσφατα στη χώρα μας, σε ελληνικά και αγγλικά, από τις εκδόσεις Πατάκη. Σκοπός του δεν ήταν απλώς να παρουσιάσει μια σειρά εικόνων, αλλά να προσφέρει το «απόσταγμα» της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς, να αφηγηθεί ιστορίες διαπροσωπικών σχέσεων, οικογένειας, ταυτότητας, φιλοξενίας.

Κάρπαθος, 2022. Οι πιο πρόσφατες φωτογραφίες από όσες περιλαμβάνονται στο λεύκωμα τραβήχτηκαν εκεί όπου ξεκίνησε για τον Μπερνάουερ η όμορφη ελληνική «περιπέτειά» του: στο χωριό Ολυμπος της Καρπάθου. [WOLFGANG BERNAUER] 

«Για χιλιάδες χρόνια, το χωριό ήταν η πιο κοινή μορφή οικισμού στην Ελλάδα. Αυτό άλλαξε μόνο στη διάρκεια του 20ού αιώνα με την ανάπτυξη των μεγάλων πόλεων. Το βιβλίο μου αναδεικνύει τις θετικές πτυχές της ζωής σ’ ένα χωριό: την τοπική παραγωγή, τους δεσμούς μεταξύ της κοινότητας, την αλληλεγγύη, την αίσθηση της πατρίδας. Είναι μια καταγραφή για τις επόμενες γενιές, που παράλληλα θέτει καίρια ερωτήματα: Ποια στοιχεία της ζωής στο χωριό είναι σημαντικά; Ποια θέλουμε και πρέπει να διασώσουμε και να πάρουμε μαζί μας στο μέλλον; Mε άλλα λόγια, το ελληνικό χωριό είναι ένα ιδεώδες, που οφείλουμε να προστατεύσουμε και να υπερασπιστούμε». (...)

... Ο Βόλφγκανγκ Μπερνάουερ (φωτογραφία αριστερά) έφτιαξε ένα πολύχρωμο μωσαϊκό, ένα μοναδικό μικρόκοσμο, μια συναρπαστική πινακοθήκη με πορτρέτα ανθρώπων. Στις σελίδες τού «Το ελληνικό χωριό μου» συναντώνται ο Θεόδωρος (ψήνει καφέ πίσω από τον πάγκο του καφενείου που άνοιξε ο παππούς του το 1923) με τον Παναγιώτη (ζυμώνει ψωμί στον φούρνο που έφτιαξε ο πατέρας του το 1922)· η Ειρήνη (μοναχή σε μικρό ορεινό μοναστήρι) με τον Θωμά (που δεν είναι πια σε θέση να ζήσει την οικογένειά του με το σαγματοποιείο του και ασχολείται με τα μελίσσια)· ο Δημήτρης (που αν και συνταξιοδοτήθηκε εξυπηρετεί ακόμη κάποιους τακτικούς πελάτες στο κουρείο του) με τον Αναστάσιο (που συνεχίζοντας την παράδοση της οικογένειάς του κατασκευάζει βαρέλια και έπιπλα).

Ενα μικρό τοπικό γλέντι στην Κάρπαθο. [WOLFGANG BERNAUER]

«Ολα αλλάζουν με γοργούς ρυθμούς», παραδέχεται ο Ελβετός φωτογράφος. «Τα παλιά καφενεία δίνουν τη θέση τους σε απρόσωπα καφέ, τα εργαστήρια κλείνουν, η παράδοση αντικαθίσταται από το φολκλόρ, η νεωτερικότητα έχει πια επικρατήσει. Φωτογράφισα έναν κόσμο που χάνεται, γιατί η φωτογραφία είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέσα για να αφηγηθείς την Ιστορία. Ομως είναι ολοένα και πιο δύσκολο να βρω και να αποτυπώσω την αυθεντική Ελλάδα. Ο χρόνος του ελληνικού χωριού που απεικονίζεται στο βιβλίο μου, δυστυχώς, τελειώνει…». 

Πηγή: kathimerini.gr