Σε κάθε κοινωνική ομάδα, από το σχολείο και τον εργασιακό χώρο μέχρι τις φιλικές παρέες, υπάρχει πάντα αυτός ο τύπος ανθρώπου: ο "ξερόλας". Είναι ο άνθρωπος που έχει άποψη για τα πάντα, από την κλιματική αλλαγή μέχρι το πώς να μαγειρέψεις το τέλειο στιφάδο. Με αυτοπεποίθηση που συχνά αγγίζει τα όρια της αλαζονείας, ο "ξερόλας" κατά πώς ισχυρίζεται κατέχει την απόλυτη αλήθεια. Πίσω, όμως, από αυτή την κραυγαλέα επίδειξη γνώσης, συχνά κρύβονται βαθύτερα ψυχολογικά κίνητρα και κενά. Τι ωθεί κάποιον να συμπεριφέρεται έτσι; Και γιατί αυτή η στάση προκαλεί τόσο συχνά εκνευρισμό στους γύρω του;
Η συμπεριφορά του "ξερόλα" δεν είναι απλώς μια κακή συνήθεια· είναι ένα σύμπτωμα που πηγάζει από πολύπλοκες ψυχολογικές διεργασίες. Σύμφωνα με τις ψυχαναλυτικές θεωρίες, η ανάγκη να εμφανίζεται κάποιος ότι τα ξέρει όλα συνδέεται συχνά με την αυτοεκτίμηση και την αυτοεικόνα. Όταν ένα άτομο αισθάνεται ανασφάλεια ή αμφιβολία για την αξία του, ενδέχεται να καταφύγει σε μια επίπλαστη υπερβολική αυτοπεποίθηση ως μηχανισμό άμυνας. Ο ψυχολόγος Άλφρεντ Άντλερ, μιλώντας για το "σύμπλεγμα κατωτερότητας", υποστήριζε ότι τα άτομα που αισθάνονται ανεπαρκή συχνά υιοθετούν συμπεριφορές υπεροχής για να καλύψουν τα εσωτερικά τους κενά...
Η ψυχαναλύτρια Κάρεν Χόρνεϊ περιγράφει αυτή τη συμπεριφορά ως "νευρωτική ανάγκη για ισχύ”, όπου το άτομο προσπαθεί να επιβληθεί στους άλλους για να αντισταθμίσει την εσωτερική του ανασφάλεια.
Ένας άλλος παράγοντας που συχνά συνδέεται με τη συμπεριφορά του "ξερόλα" είναι ο ναρκισσισμός. Σύμφωνα με έρευνες, τα άτομα με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά τείνουν να υπερεκτιμούν τις γνώσεις και τις ικανότητές τους. Αυτό το φαινόμενο, γνωστό και ως "φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ", περιγράφει πώς άνθρωποι με περιορισμένες γνώσεις σε ένα πεδίο τείνουν να πιστεύουν ότι είναι ειδικοί, επειδή δεν έχουν την αυτογνωσία να αναγνωρίσουν τα όριά τους. Ένας "ξερόλας" μπορεί, για παράδειγμα, να επιχειρηματολογεί με σιγουριά για ιατρικά θέματα, αγνοώντας ότι οι γνώσεις του βασίζονται σε αμφίβολης εγκυρότητας πηγές ή φήμες.
Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι "ξερόλες" κλασικοί ναρκισσιστές. Σε πολλές περιπτώσεις, η συμπεριφορά τους πηγάζει από την ανάγκη για κοινωνική αποδοχή. Σε μια κουλτούρα που εκθειάζει τη γνώση και την αυτοπεποίθηση, το να φαίνεσαι "ειδικός" μπορεί να είναι ένας τρόπος να κερδίσεις σεβασμό ή προσοχή. Στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αυτό το φαινόμενο εντείνεται, καθώς οι άνθρωποι ανταγωνίζονται για "likes" και σχόλια, συχνά υιοθετώντας έναν τόνο απόλυτης σιγουριάς για να ξεχωρίσουν. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν άνθρωποι οι οποίοι είναι ειδικοί στον τομέα τους και χρησιμοποιούν αυτή την ειδίκευση, όχι για να απαντήσουν σε κάποιο ερώτημα σχετικό με αυτήν, αλλά για να επιχειρηματολογήσουν υπέρ ή κατά μίας συγκεκριμένης άποψης, χρησιμοποιώντας την ειδίκευσή τους ως "ηθικό πλεονέκτημα”...
Η συμπεριφορά του "ξερόλα" δεν επηρεάζει μόνο το ίδιο το άτομο, αλλά και το περιβάλλον του. Σε ομαδικές συζητήσεις, η τάση του να μονοπωλεί τη συζήτηση ή να απορρίπτει τις απόψεις των άλλων μπορεί να δημιουργήσει ένταση. Οι γύρω του συχνά νιώθουν απογοήτευση ή υποτίμηση, καθώς ο "ξερόλας" φαίνεται να μην ακούει ή να μην σέβεται τις απόψεις τους. Αυτό συμβαίνει επειδή, όπως εξηγεί η κοινωνική ψυχολογία, η επικοινωνία βασίζεται στην αμοιβαιότητα. Όταν κάποιος επιβάλλει τη γνώμη του χωρίς να αφήνει χώρο για διάλογο, διαταράσσει την ισορροπία της ομάδας.
Επιπλέον, ο "ξερόλας" συχνά αποτυγχάνει να συνειδητοποιήσει ότι η συμπεριφορά του μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επιθυμεί. Αντί να κερδίζει τον σεβασμό, πιθανώς αποξενώνεται από τους άλλους...
Η αντιμετώπιση ενός "ξερόλα" απαιτεί υπομονή και κατανόηση. Αντί να αντιδράσουμε με εκνευρισμό, μπορούμε να υιοθετήσουμε στρατηγικές που σέβονται την ανάγκη του για αναγνώριση, ενώ παράλληλα θέτουν όρια. Μια αποτελεσματική προσέγγιση είναι να κάνουμε ερωτήσεις που τον καλούν να εξηγήσει τη θέση του. Για παράδειγμα, το "Πώς κατέληξες σε αυτό το συμπέρασμα;" μπορεί να αποκαλύψει τα κενά στις γνώσεις του χωρίς να τον προσβάλει. Εναλλακτικά, η αναγνώριση της συνεισφοράς του ("Ενδιαφέρουσα άποψη, ας δούμε και μια άλλη οπτική") μπορεί να μειώσει την ανάγκη του να επιβληθεί...
Πηγή: Capital
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου