9 Ιουνίου 2025

Η γλωσσολόγος και τα ελληνικά του ChatGPT

Δυνατότητες και αδυναμίες συνοπτικά:
  • Το ChatGPT εμφανίζει άριστη γνώση της πρότυπης ελληνικής γλώσσας, παράγοντας γραμματικά ορθές προτάσεις, προσαρμόζοντας το ύφος του ανάλογα με την περίσταση και αναγνωρίζοντας υπονοούμενα νοήματα όπως η ειρωνεία.
  • Παρά την επιδεξιότητά του, όταν καλείται να παράγει πρωτότυπο χιουμοριστικό περιεχόμενο, το ChatGPT παρουσιάζει αδυναμίες: κατασκευάζει μη υπαρκτές φράσεις, επιλέγει ακατάλληλο επίπεδο ύφους και κάνει γραμματικά λάθη.
  • Η βασική αδυναμία της τεχνητής νοημοσύνης έγκειται στο ότι η φυσική γλώσσα δεν είναι απλώς ένα σύστημα τυπικών κανόνων, αλλά ένα σύνολο ενσώματων και κοινωνικών πρακτικών που προϋποθέτουν βούληση, συνειδητή δράση και επίγνωση του πολιτισμικού πλαισίου.

Στη συνέχεια, κάποια σημεία από άρθρο της Αγγελικής Αλβανούδη, επίκουρης καθηγήτριας Κοινωνιογλωσσολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στην Καθημερινή:

Στη σημερινή του μορφή το ChatGPT, όπως και οι φυσικοί ομιλητές/τριες της Ελληνικής, μπορεί να παράγει γραμματικώς ορθές προτάσεις και να μιμείται τις γλωσσικές μας διαισθήσεις για το ποια σειρά λέξεων είναι αποδεκτή ή όχι στα ελληνικά, π.χ. «οι φοιτήτριες ήρθαν στο μάθημα» είναι αποδεκτή, αλλά όχι «φοιτήτριες οι ήρθαν μάθημα στο».

Σε αντίθεση με τους ανθρώπους, στον γραπτό λόγο το ChatGPT φαίνεται να μην κάνει ποτέ ορθογραφικά, γραμματικά και συντακτικά λάθη, χρησιμοποιεί σωστά γραμματικές κατηγορίες, όπως ουσιαστικά, επίθετα, ρήματα, γένος και αριθμό, για να σχηματίσει ιδανικές προτάσεις, αναγνωρίζει τις προτασικές και λεξικές σημασίες, τηρεί τις συμβάσεις του γραπτού λόγου και παράγει κείμενα με συνοχή. Η τεχνητή νοημοσύνη τα πάει καλά με την ελληνική γλώσσα ως αφηρημένο σύστημα κανόνων.

Καλά φαίνεται να τα πηγαίνει και με την κοινωνική διάσταση της γλώσσας, καθώς αντιγράφει μοτίβα γλωσσικής χρήσης κατάλληλης σε διάφορες κοινωνικές περιστάσεις. (...)

Το ChatGPT είναι επιδέξιος χρήστης της πρότυπης ποικιλίας της Ελληνικής, που θεωρείται «καλύτερη» ή «ορθότερη» μορφή λόγου, δηλαδή της επίσημης γλώσσας που βρίσκουμε στα λεξικά και στις γραμματικές και που διδάσκεται στο σχολείο. Αυτήν την πρότυπη ποικιλία προσαρμόζει αποτελεσματικά σε διαφορετικά κειμενικά είδη, π.χ. σε αφηγηματικά κείμενα, όπως ειδήσεις και φανταστικές ιστορίες, σε παραινετικά κείμενα, όπως αγγελίες και πολιτικά μανιφέστα, και σε ειδικά επαγγελματικά λεξιλόγια. Ενας φυσικός ομιλητής της Ελληνικής κανονικά δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει τη γλώσσα επαρκώς σε τέτοιο εύρος περιστάσεων, καθώς λόγω της κοινωνικής του τάξης ή μόρφωσης έχει πιο περιορισμένη κοινωνική εμπειρία με τη γλώσσα.

Πέρα από τις συμβατικές σημασίες των λέξεων, είναι σε θέση να αναγνωρίζει και νοήματα που υπονοούνται μέσω της ειρωνείας ή του χιούμορ. (...)

Οταν του ζητάω να φτιάξει ένα χιουμοριστικό μιμίδιο, η δημιουργικότητά του έγκειται στην επανατοποθέτηση στοιχείων από διάφορα κείμενα σε νέο περιβάλλον («κλέβει», δηλαδή, όπως οι άνθρωποι) χωρίς να τα φιλτράρει μέσα από την πολιτισμική γνώση. Για παράδειγμα, επιλέγει λάθος επίπεδο ύφους («Η δουλειά μου ζητάει να είμαι multitasker… Και όντως: – Πίνω καφέ, παραπονιέμαι και κοιτάω το ρολόι ταυτόχρονα») ή κάνει γραμματικά λάθη (...)

Το ζήτημα για την τεχνητή νοημοσύνη είναι ότι η φυσική γλώσσα δεν είναι απλώς ένα φορμαλιστικό σύστημα τυπικών κανόνων, αλλά κάτι που οι άνθρωποι βιώνουμε στην καθημερινή ζωή (ζούμε μέσα στη γλώσσα), ένα σύνολο από ενσώματες και κοινωνικές πρακτικές που χρησιμοποιούμε με προθετικότητα για να κάνουμε πράξεις και να διαπραγματευθούμε σχέσεις. Η κοινωνική διάσταση της γλώσσας προϋποθέτει βούληση, συνειδητή δράση, συναισθήματα και επίγνωση του πολιτισμικού πλαισίου. Η γλωσσική χρήση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον/τη χρήστη/τρια και την κοινωνική και ιστορική του/της θεσιακότητα. Για τους λόγους αυτούς το ChatGPT δεν είναι τέλειος ψηφιακός συνομιλητής. Το ίδιο, όμως, μου λέει ότι «πιο ρεαλιστικός στόχος από την τελειότητα είναι η προσαρμοστικότητα».


Ολόκληρο το δημοσίευμα στο:
Η γλωσσολόγος και τα ελληνικά του ChatGPT | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου