Περίληψη: Στον 21ο αιώνα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τα στάδια ζωής για να υποστηρίξουμε την κοινωνία της μακροζωίας, καθώς το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται και παιδιά που γεννιούνται σήμερα έχουν υψηλές πιθανότητες να ζήσουν μέχρι τα 90-100 έτη.
Οι μεγαλύτερες ηλικίες αποτελούν ήδη κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης, με το 100% της αύξησης της απασχόλησης στην Ε.Ε. να αφορά εργαζόμενους άνω των 50 ετών, γεγονός που απαιτεί επενδύσεις στην υγεία και τις δεξιότητες των ηλικιωμένων.
Αντί για αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης, χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ευελιξία στην εργασία καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής, καθώς και συστήματα υγείας που εστιάζουν στην πρόληψη και όχι μόνο στη θεραπεία των ασθενειών.
Ένα μεγάλο μέρος της συνέντευξης στη συνέχεια:
– Γιατί ζούμε περισσότερο;
– Τα τελευταία 100 χρόνια το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα έχει αυξηθεί από 48 σε σχεδόν 82 έτη – αυτή είναι μια αύξηση πάνω από τρία έτη ανά δεκαετία. Αρχικά μειώθηκε η βρεφική θνησιμότητα, στη συνέχεια η θνησιμότητα μέσης ηλικίας και πλέον η θνησιμότητα ύστερης ηλικίας. Συνέβαλαν σε αυτό οι βελτιώσεις στη μητρική διατροφή, στην υγιεινή και φυσικά στην ιατρική. Τα πιο υγιή παιδιά είναι και πιο υγιείς ενήλικες...
– Μέχρι πού μπορούμε να φτάσουμε;
– Η ηλικία των 82 που ανέφερα προηγουμένως είναι το πιθανότερο ότι υποτιμά το προσδόκιμο ζωής για ένα νεογέννητο στην Ελλάδα. Πάντως, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής συνολικά επιβραδύνεται, ίσως κατά ένα έτος ανά δεκαετία. Σε κάθε περίπτωση, ένα παιδί που γεννιέται σήμερα εξακολουθεί να έχει πολύ υψηλές πιθανότητες να ζήσει μέχρι τα 90 και όλο και υψηλότερες πιθανότητες να ζήσει μέχρι τα 100... Αναμένω λοιπόν ότι το προσδόκιμο ζωής θα συνεχίσει να αυξάνεται, αν και με βραδύτερο ρυθμό.
– Πού ζουν οι άνθρωποι περισσότερο;
– Το Χονγκ Κονγκ έχει το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής – σχεδόν 86 έτη. Η Ελλάδα είναι στην 32η υψηλότερη θέση στον κόσμο – πολύ καλύτερα από τις ΗΠΑ, στις οποίες το προσδόκιμο είναι λίγο κάτω από τα 80 έτη.
– Το γεγονός ότι μιλάμε αρνητικά για μια γηράσκουσα κοινωνία είναι αξιοσημείωτο και κάπως περίεργο. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του 20ού αιώνα. Σημαίνει λιγότερα παιδιά για να θρηνήσουμε, λιγότερους γονείς που χάθηκαν στη μέση ηλικία και περισσότερους παππούδες και γιαγιάδες που συναντούν τα εγγόνια τους. Αυτό που έχουμε είναι μια αλλαγή στην ηλικιακή δομή του πληθυσμού. Τονίζω τη σημασία μιας κοινωνίας μακροζωίας και την ανάγκη να επικεντρωθούμε πλέον στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο γερνάμε.
Οι κυβερνήσεις δεν συμπαθούν τις γηράσκουσες κοινωνίες, καθώς καθιστούν τις ρυθμίσεις κοινωνικής ασφάλισης μη βιώσιμες. Γι’ αυτό θέλουν να κάνουν τους ανθρώπους να εργάζονται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να κάνουν περισσότερα παιδιά. Αυτός είναι ο λάθος τρόπος. Δεν πρέπει να κάνουμε τους ανθρώπους να προσαρμόσουν τη συμπεριφορά τους για να διατηρήσουν τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης. Τα τελευταία πρέπει να προσαρμοστούν στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι θέλουν να ζήσουν τη μακρότερη ζωή τους...
Θα πρέπει να σκεφτούμε πώς να διευκολύνουμε την απόκτηση παιδιών σε σχέση με την πιο ευέλικτη εργασία και την καριέρα. Ζούμε περισσότερο και έτσι έχουμε περισσότερο χρόνο, τον οποίο θα πρέπει να μπορούμε να αξιοποιήσουμε, όχι μόνο στο τέλος της ζωής μας, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής μας.
Το να δώσεις στους ανθρώπους μεγαλύτερη ευελιξία να εισέρχονται και να εξέρχονται από το εργατικό δυναμικό, να μετακινούνται από την πλήρη απασχόληση στη μερική και αντίστροφα, θα ήταν το πιο χρήσιμο για την αύξηση του ποσοστού γονιμότητας... Σήμερα κάνουμε λιγότερα παιδιά, αλλά επενδύουμε περισσότερο σε αυτά.
– Μπορούν οι ηλικιωμένοι να αποτελέσουν κινητήρια δύναμη των μελλοντικών ρυθμών ανάπτυξης;
– Hδη συμβαίνει. Στην Ε.Ε. το 100% της αύξησης της απασχόλησης αφορά εργαζομένους ηλικίας άνω των 50 ετών. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά ότι η αύξηση του ευρωπαϊκού ΑΕΠ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους.
Αν απομακρυνθούμε από το αφήγημα της γήρανσης της κοινωνίας και στραφούμε σε μια προοπτική της κοινωνίας της μακροζωίας, θα πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο στο ανθρώπινο κεφάλαιο των μεγαλυτέρων ηλικιών...
Οι κυβερνήσεις δίνουν μεγάλη έμφαση στην αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης, αλλά νομίζω ότι αυτό είναι άστοχο. Χρειάζεται αντιθέτως να βρούμε τρόπους ώστε να διατηρήσουμε τους ανθρώπους στην εργασία πριν και μέχρι την ηλικία συνταξιοδότησης. Πρέπει να επενδύσουμε στην υγεία και στις δεξιότητες των μεγαλύτερων ηλικιών, να υποστηρίξουμε φιλικές προς τη μεγάλη ηλικία θέσεις εργασίας και να αντιμετωπίσουμε τον ηλικιακό ρατσισμό στον χώρο εργασίας. Μπορούμε έτσι, στην πραγματικότητα, να χρηματοδοτήσουμε τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής...
– Πώς θα πρέπει να επανασχεδιάσουμε τα θεσμικά πλαίσια στον τομέα των συντάξεων;
– Είναι πολύ δύσκολο να αποφύγουμε το συμπέρασμα ότι εφόσον ζούμε περισσότερο, θα πρέπει να κερδίζουμε περισσότερα κατά τη διάρκεια της ζωής μας, αν θέλουμε να διατηρήσουμε το ίδιο βιοτικό επίπεδο. Αυτή είναι μια εντελώς αντιδημοφιλής ιδέα, αλλά είναι δύσκολο να την αποφύγουμε.
Θα πρέπει δηλαδή να είμαστε πιο παραγωγικοί την περίοδο που εργαζόμαστε και να παράγουμε περισσότερους πόρους για τη χρηματοδότηση της συνταξιοδότησης. Μια άλλη διάσταση είναι η ακόλουθη: αντί να έχουμε ελεύθερο χρόνο μετά τη συνταξιοδότηση, μπορούμε να καθυστερούμε τη συνταξιοδότηση, αλλά να έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο στην περίοδο πριν από τη συνταξιοδότηση – βλ. μερική απασχόληση ή ένα διάλειμμα από την εργασία. Ζούμε περισσότερο και έχουμε περισσότερο χρόνο. Θα πρέπει να σκεφτούμε πώς και πότε θα χρησιμοποιούμε αυτόν τον χρόνο.
Στον 20ό αιώνα δημιουργήσαμε τους εφήβους, την κρίση μέσης ηλικίας και τους συνταξιούχους. Στον 21ο αιώνα θα πρέπει να σκεφτούμε νέα στάδια ζωής για να υποστηρίξουμε μια μεγαλύτερη διάρκεια ζωής...
– Συμπέρασμα;
– Η δημογραφία δεν είναι πεπρωμένο. Υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι ο αυξανόμενος αριθμός ηλικιωμένων είναι κακός για την οικονομία. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε έναν αυξανόμενο αριθμό ηλικιωμένων εδώ και δεκαετίες και κανείς δεν πιστεύει ότι είχαμε κάποιον ουσιαστικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη. Αν έχεις περισσότερους ηλικιωμένους οι οποίοι δεν εργάζονται και αρρωσταίνουν σοβαρά, τότε έχεις κακά νέα για την οικονομία. Αν έχεις περισσότερους ηλικιωμένους, αλλά επενδύεις στον τρόπο που γερνάνε, ώστε να είναι πιο υγιείς, παραγωγικοί και αφοσιωμένοι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, τότε έχεις καλά νέα για την οικονομία. Στους τομείς της κλιματικής αλλαγής και της τεχνητής νοημοσύνης μιλάμε για την ανάγκη ριζικών προσαρμογών. Γιατί δεν κάνουμε το ίδιο και για τη γήρανση; Λίγα πράγματα είναι πιο σημαντικά από το πώς γερνάμε. Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλές δυνατότητες βελτίωσης. Αρκεί να αδράξουμε την ευκαιρία.
Πηγή: kathimerini.gr
Οι μεγαλύτερες ηλικίες αποτελούν ήδη κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης, με το 100% της αύξησης της απασχόλησης στην Ε.Ε. να αφορά εργαζόμενους άνω των 50 ετών, γεγονός που απαιτεί επενδύσεις στην υγεία και τις δεξιότητες των ηλικιωμένων.
Αντί για αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης, χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ευελιξία στην εργασία καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής, καθώς και συστήματα υγείας που εστιάζουν στην πρόληψη και όχι μόνο στη θεραπεία των ασθενειών.
Ένα μεγάλο μέρος της συνέντευξης στη συνέχεια:
– Γιατί ζούμε περισσότερο;
– Τα τελευταία 100 χρόνια το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα έχει αυξηθεί από 48 σε σχεδόν 82 έτη – αυτή είναι μια αύξηση πάνω από τρία έτη ανά δεκαετία. Αρχικά μειώθηκε η βρεφική θνησιμότητα, στη συνέχεια η θνησιμότητα μέσης ηλικίας και πλέον η θνησιμότητα ύστερης ηλικίας. Συνέβαλαν σε αυτό οι βελτιώσεις στη μητρική διατροφή, στην υγιεινή και φυσικά στην ιατρική. Τα πιο υγιή παιδιά είναι και πιο υγιείς ενήλικες...
– Μέχρι πού μπορούμε να φτάσουμε;
– Η ηλικία των 82 που ανέφερα προηγουμένως είναι το πιθανότερο ότι υποτιμά το προσδόκιμο ζωής για ένα νεογέννητο στην Ελλάδα. Πάντως, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής συνολικά επιβραδύνεται, ίσως κατά ένα έτος ανά δεκαετία. Σε κάθε περίπτωση, ένα παιδί που γεννιέται σήμερα εξακολουθεί να έχει πολύ υψηλές πιθανότητες να ζήσει μέχρι τα 90 και όλο και υψηλότερες πιθανότητες να ζήσει μέχρι τα 100... Αναμένω λοιπόν ότι το προσδόκιμο ζωής θα συνεχίσει να αυξάνεται, αν και με βραδύτερο ρυθμό.
– Πού ζουν οι άνθρωποι περισσότερο;
– Το Χονγκ Κονγκ έχει το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής – σχεδόν 86 έτη. Η Ελλάδα είναι στην 32η υψηλότερη θέση στον κόσμο – πολύ καλύτερα από τις ΗΠΑ, στις οποίες το προσδόκιμο είναι λίγο κάτω από τα 80 έτη.
– Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής συνδυάζεται με τη μείωση των γεννήσεων, εξ ου και ο όρος «γερασμένος πληθυσμός». Πώς μπορούμε να αυξήσουμε τις γεννήσεις, αν αυτό είναι το ζητούμενο;
– Το γεγονός ότι μιλάμε αρνητικά για μια γηράσκουσα κοινωνία είναι αξιοσημείωτο και κάπως περίεργο. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του 20ού αιώνα. Σημαίνει λιγότερα παιδιά για να θρηνήσουμε, λιγότερους γονείς που χάθηκαν στη μέση ηλικία και περισσότερους παππούδες και γιαγιάδες που συναντούν τα εγγόνια τους. Αυτό που έχουμε είναι μια αλλαγή στην ηλικιακή δομή του πληθυσμού. Τονίζω τη σημασία μιας κοινωνίας μακροζωίας και την ανάγκη να επικεντρωθούμε πλέον στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο γερνάμε.
Οι κυβερνήσεις δεν συμπαθούν τις γηράσκουσες κοινωνίες, καθώς καθιστούν τις ρυθμίσεις κοινωνικής ασφάλισης μη βιώσιμες. Γι’ αυτό θέλουν να κάνουν τους ανθρώπους να εργάζονται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να κάνουν περισσότερα παιδιά. Αυτός είναι ο λάθος τρόπος. Δεν πρέπει να κάνουμε τους ανθρώπους να προσαρμόσουν τη συμπεριφορά τους για να διατηρήσουν τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης. Τα τελευταία πρέπει να προσαρμοστούν στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι θέλουν να ζήσουν τη μακρότερη ζωή τους...
Θα πρέπει να σκεφτούμε πώς να διευκολύνουμε την απόκτηση παιδιών σε σχέση με την πιο ευέλικτη εργασία και την καριέρα. Ζούμε περισσότερο και έτσι έχουμε περισσότερο χρόνο, τον οποίο θα πρέπει να μπορούμε να αξιοποιήσουμε, όχι μόνο στο τέλος της ζωής μας, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής μας.
Το να δώσεις στους ανθρώπους μεγαλύτερη ευελιξία να εισέρχονται και να εξέρχονται από το εργατικό δυναμικό, να μετακινούνται από την πλήρη απασχόληση στη μερική και αντίστροφα, θα ήταν το πιο χρήσιμο για την αύξηση του ποσοστού γονιμότητας... Σήμερα κάνουμε λιγότερα παιδιά, αλλά επενδύουμε περισσότερο σε αυτά.
– Μπορούν οι ηλικιωμένοι να αποτελέσουν κινητήρια δύναμη των μελλοντικών ρυθμών ανάπτυξης;
– Hδη συμβαίνει. Στην Ε.Ε. το 100% της αύξησης της απασχόλησης αφορά εργαζομένους ηλικίας άνω των 50 ετών. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά ότι η αύξηση του ευρωπαϊκού ΑΕΠ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους.
Αν απομακρυνθούμε από το αφήγημα της γήρανσης της κοινωνίας και στραφούμε σε μια προοπτική της κοινωνίας της μακροζωίας, θα πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο στο ανθρώπινο κεφάλαιο των μεγαλυτέρων ηλικιών...
Οι κυβερνήσεις δίνουν μεγάλη έμφαση στην αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης, αλλά νομίζω ότι αυτό είναι άστοχο. Χρειάζεται αντιθέτως να βρούμε τρόπους ώστε να διατηρήσουμε τους ανθρώπους στην εργασία πριν και μέχρι την ηλικία συνταξιοδότησης. Πρέπει να επενδύσουμε στην υγεία και στις δεξιότητες των μεγαλύτερων ηλικιών, να υποστηρίξουμε φιλικές προς τη μεγάλη ηλικία θέσεις εργασίας και να αντιμετωπίσουμε τον ηλικιακό ρατσισμό στον χώρο εργασίας. Μπορούμε έτσι, στην πραγματικότητα, να χρηματοδοτήσουμε τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής...
– Πώς θα πρέπει να επανασχεδιάσουμε τα θεσμικά πλαίσια στον τομέα των συντάξεων;
– Είναι πολύ δύσκολο να αποφύγουμε το συμπέρασμα ότι εφόσον ζούμε περισσότερο, θα πρέπει να κερδίζουμε περισσότερα κατά τη διάρκεια της ζωής μας, αν θέλουμε να διατηρήσουμε το ίδιο βιοτικό επίπεδο. Αυτή είναι μια εντελώς αντιδημοφιλής ιδέα, αλλά είναι δύσκολο να την αποφύγουμε.
Θα πρέπει δηλαδή να είμαστε πιο παραγωγικοί την περίοδο που εργαζόμαστε και να παράγουμε περισσότερους πόρους για τη χρηματοδότηση της συνταξιοδότησης. Μια άλλη διάσταση είναι η ακόλουθη: αντί να έχουμε ελεύθερο χρόνο μετά τη συνταξιοδότηση, μπορούμε να καθυστερούμε τη συνταξιοδότηση, αλλά να έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο στην περίοδο πριν από τη συνταξιοδότηση – βλ. μερική απασχόληση ή ένα διάλειμμα από την εργασία. Ζούμε περισσότερο και έχουμε περισσότερο χρόνο. Θα πρέπει να σκεφτούμε πώς και πότε θα χρησιμοποιούμε αυτόν τον χρόνο.
Στον 20ό αιώνα δημιουργήσαμε τους εφήβους, την κρίση μέσης ηλικίας και τους συνταξιούχους. Στον 21ο αιώνα θα πρέπει να σκεφτούμε νέα στάδια ζωής για να υποστηρίξουμε μια μεγαλύτερη διάρκεια ζωής...
– Συμπέρασμα;
– Η δημογραφία δεν είναι πεπρωμένο. Υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι ο αυξανόμενος αριθμός ηλικιωμένων είναι κακός για την οικονομία. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε έναν αυξανόμενο αριθμό ηλικιωμένων εδώ και δεκαετίες και κανείς δεν πιστεύει ότι είχαμε κάποιον ουσιαστικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη. Αν έχεις περισσότερους ηλικιωμένους οι οποίοι δεν εργάζονται και αρρωσταίνουν σοβαρά, τότε έχεις κακά νέα για την οικονομία. Αν έχεις περισσότερους ηλικιωμένους, αλλά επενδύεις στον τρόπο που γερνάνε, ώστε να είναι πιο υγιείς, παραγωγικοί και αφοσιωμένοι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, τότε έχεις καλά νέα για την οικονομία. Στους τομείς της κλιματικής αλλαγής και της τεχνητής νοημοσύνης μιλάμε για την ανάγκη ριζικών προσαρμογών. Γιατί δεν κάνουμε το ίδιο και για τη γήρανση; Λίγα πράγματα είναι πιο σημαντικά από το πώς γερνάμε. Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλές δυνατότητες βελτίωσης. Αρκεί να αδράξουμε την ευκαιρία.
Πηγή: kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου