Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών της 25ης Μαΐου αποτύπωσε τη ρευστή εικόνα του κομματικού συστήματος όπως αυτή έχει πάνω-κάτω δημιουργηθεί από το 2012. Τα εντυπωσιακά σκαμπανεβάσματα της εκλογικής δύναμης των κομμάτων, αποτελούν σαφή ένδειξη πως το κομματικό σύστημα βρίσκεται σε μετάβαση, αναφέρει σε άρθρο του σήμερα στην "Καθημερινή" ο Νίκος Μαραντζίδης*. Αναλύοντας ο ίδιος τα στοιχεία που διαθέτουμε, προσπαθεί να απαντήσει σε ένα σύνολο ερωτήσεων που βοηθούν να κατανοηθεί το πώς φτάσαμε έως εδώ.
Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, αναφέρει:
1. Πότε κρίθηκε η μάχη
Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών δεν κρίθηκε μέσα στην προεκλογική περίοδο, αλλά είχε ουσιαστικά διαμορφωθεί τους τελευταίους μήνες, έστω και αν η διαφορά μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και της Ν.Δ. ανεβοκατέβαινε από τη 1 έως τις 5 μονάδες, ανάλογα τη συγκυρία. Μερικά γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων που λειτούργησαν αρνητικά για το ένα ή το άλλο κόμμα (υπόθεση Μπαλτάκου για τη Ν.Δ., υπόθεση Σαμπιχά / ευρωψηφοδέλτιο για τον ΣΥΡΙΖΑ) μόνο οριακή επίδραση είχαν στο αποτέλεσμα.
2. Ο μικρός δικομματισμός
Από το 1974 μέχρι το 2009, τα δύο μεγαλύτερα κόμματα συγκέντρωναν ποσοστά που το άθροισμα κυμαινόταν περίπου στο 80%-85%. Την περασμένη Κυριακή, ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ. συγκέντρωσαν μαζί μόλις το 49% των έγκυρων ψηφοδελτίων. Είμαστε πλέον σε συνθήκες ακραίου πολυκομματισμού. Η κατάσταση αυτή οφείλεται σε τρεις παράγοντες:
α) Στην έλλειψη κομματικής ή παραταξιακής ταύτισης στις νεότερες ηλικίες. Ως εκ τούτου, παρουσιάζουν ευκολότερα την τάση να απέχουν ή να μετακινούνται από το ένα μικρό κόμμα στο άλλο.
β) Η κρίση όχι μόνο περιόρισε δραματικά τις δυνατότητες άσκησης μαζικής πελατειακής πολιτικής που παραδοσιακά προσείλκυε μεγάλο όγκο ψηφοφόρων στα κόμματα εξουσίας, αλλά επιπλέον αρκετές από τις αλλαγές που υιοθετήθηκαν λόγω του Μνημονίου δυσαρέστησαν ή απογοήτευσαν κοινωνικές ομάδες παραδοσιακά ταυτισμένες με το ένα ή το άλλο μεγάλο κόμμα.
γ) Η ταυτόχρονη επίδραση των δύο διαιρέσεων (Δεξιά vs Αριστερά και Μνημόνιο vs Aντιμνημόνιο) ενισχύει τον κατακερματισμό και την όξυνση.
1. Πότε κρίθηκε η μάχη
Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών δεν κρίθηκε μέσα στην προεκλογική περίοδο, αλλά είχε ουσιαστικά διαμορφωθεί τους τελευταίους μήνες, έστω και αν η διαφορά μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και της Ν.Δ. ανεβοκατέβαινε από τη 1 έως τις 5 μονάδες, ανάλογα τη συγκυρία. Μερικά γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων που λειτούργησαν αρνητικά για το ένα ή το άλλο κόμμα (υπόθεση Μπαλτάκου για τη Ν.Δ., υπόθεση Σαμπιχά / ευρωψηφοδέλτιο για τον ΣΥΡΙΖΑ) μόνο οριακή επίδραση είχαν στο αποτέλεσμα.
2. Ο μικρός δικομματισμός
Από το 1974 μέχρι το 2009, τα δύο μεγαλύτερα κόμματα συγκέντρωναν ποσοστά που το άθροισμα κυμαινόταν περίπου στο 80%-85%. Την περασμένη Κυριακή, ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ. συγκέντρωσαν μαζί μόλις το 49% των έγκυρων ψηφοδελτίων. Είμαστε πλέον σε συνθήκες ακραίου πολυκομματισμού. Η κατάσταση αυτή οφείλεται σε τρεις παράγοντες:
α) Στην έλλειψη κομματικής ή παραταξιακής ταύτισης στις νεότερες ηλικίες. Ως εκ τούτου, παρουσιάζουν ευκολότερα την τάση να απέχουν ή να μετακινούνται από το ένα μικρό κόμμα στο άλλο.
β) Η κρίση όχι μόνο περιόρισε δραματικά τις δυνατότητες άσκησης μαζικής πελατειακής πολιτικής που παραδοσιακά προσείλκυε μεγάλο όγκο ψηφοφόρων στα κόμματα εξουσίας, αλλά επιπλέον αρκετές από τις αλλαγές που υιοθετήθηκαν λόγω του Μνημονίου δυσαρέστησαν ή απογοήτευσαν κοινωνικές ομάδες παραδοσιακά ταυτισμένες με το ένα ή το άλλο μεγάλο κόμμα.
γ) Η ταυτόχρονη επίδραση των δύο διαιρέσεων (Δεξιά vs Αριστερά και Μνημόνιο vs Aντιμνημόνιο) ενισχύει τον κατακερματισμό και την όξυνση.
3. Ο κατακερματισμός της Κεντροδεξιάς
Σε όλη τη μεταπολίτευση και μέχρι και τις εκλογές του 2009, η Ν.Δ. εξέφραζε το 85% έως και το 95% σχεδόν των ψηφοφόρων του δεξιού και κεντροδεξιού χώρου, καλύπτοντας μέσα στο ίδιο κόμμα ψηφοφόρους που βρίσκονταν από τις παρυφές της Σοσιαλδημοκρατίας μέχρι την άκρα Δεξιά. Τον Μάιο του 2012 προέκυψε σημαντική αλλαγή συμπεριφοράς αυτού του τμήματος του εκλογικού σώματος, καθώς μόλις το 40% των κεντροδεξιών ψηφοφόρων ψήφισε τη Ν.Δ.,ενώ οι υπόλοιποι «σκόρπισαν» σε όλο το φάσμα, από το φιλελεύθερο κέντρο μέχρι την εξτρεμιστική δεξιά. Επρόκειτο για κάτι πρωτοφανές για την ελληνική Δεξιά από τον πόλεμο και ύστερα. Τον Ιούνιο, λόγω της πόλωσης η Ν.Δ. αντιπροσώπευσε μεν την πλειοψηφία των ψηφοφόρων του δεξιού φάσματος, αλλά και πάλι έμεινε έξω από αυτήν 1 στους 3 ψηφοφόρους του χώρου. Το ίδιο ακριβώς επαναλήφθηκε στις τελευταίες ευρωεκλογές, όπου τη Ν.Δ. ψήφισε το 60% των ψηφοφόρων των κομμάτων που βρίσκονται στη δεξιά πλευρά του πολιτικού άξονα. Το αξιοσημείωτο είναι πως η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων των άλλων κομμάτων της Δεξιάς, πέραν της Ν.Δ., επιλέγει κόμματα δεξιότερά της που στην πρώτη γραμμή της πολιτικής τους ατζέντας θέτουν το ζήτημα της αντίθεσή τους στο Μνημόνιο.
4. Η εκλογική οροφή του ΣΥΡΙΖΑ
Η εκλογική επίδοση του ΣΥΡΙΖΑ προκάλεσε αρκετές συζητήσεις. Η επιβεβαίωση των ποσοστών του Ιουνίου 2012 είναι αναμφίβολα επιτυχία, καθώς δείχνει πλέον πως ο ΣΥΡΙΖΑ παγιώνει την εκλογική του επιρροή σε υψηλά επίπεδα. Από την άλλη, αυτή η επίδοση συνέβη μέσα σε συνθήκες όπου οι όμοροι χώροι (ΔΗΜΑΡ, αντιμνημονιακοί Ανεξάρτητοι Ελληνες, ΠΑΣΟΚ) εξασθένησαν σημαντικά, ενώ το ΚΚΕ είχε μία μικρή άνοδο και το "Ποτάμι", προσείλκυσε ένα σημαντικό όγκο ψηφοφόρων. Τα παραπάνω θέτουν το ζήτημα της εκλογικής οροφής του ΣΥΡΙΖΑ.
5. Συνέχειες και ασυνέχειες στην ψήφο της Χρυσής Αυγής
Η επίδοση της Χρυσής Αυγής έχει συμβάλει στην ανάπτυξη μιας μεγάλης συζήτησης για τους παράγοντες που συνέβαλαν στη διόγκωση του φαινομένου. Η συμβολή της νεανικής ψήφου στην ενδυνάμωσή της είναι αδιαμφισβήτητη. Κάποιες μελέτες επιχείρησαν να συνδέσουν τη νεανική ψήφο της Χ.Α. με την ανεργία, παραπέμποντας σε μια ψήφο τύπου «Βαϊμάρης». Αν και μπορεί να υπάρχει κάποια συσχέτιση, ιδιαίτερα στις λαϊκές περιοχές της Αττικής, η ανεργία δεν δείχνει να αποτελεί το βασικότερο παράγοντα ερμηνείας της ψήφου προς την Χ.Α., αλλά μόνον ένα από ένα σύνολο παραγόντων όπου κοινωνικά δεδομένα και πολιτισμικά στοιχεία συμβαδίζουν με πολιτικές συμπεριφορές και στάσεις που έρχονται από το παρελθόν. Ιστορικοί παράγοντες και διαιρέσεις, πάντως, σχετίζονται με την επιλογή προς τη Χ.Α. Για παράδειγμα, τα προπύργια της φιλομοναρχικής ψήφου του 1974 και της Εθνικής Παράταξης στις εκλογές του 1977 αποτελούν σε αρκετές περιπτώσεις προπύργια της Χ.Α.
* Ο κ. Ν. Μαραντζίδης είναι αναπλ. καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Πηγή: www.kathimerini.gr 01.06.2014
Ολόκληρο το άρθρο στο:
Πότε και πώς κρίθηκε η μάχη των ευρωεκλογών
Σε όλη τη μεταπολίτευση και μέχρι και τις εκλογές του 2009, η Ν.Δ. εξέφραζε το 85% έως και το 95% σχεδόν των ψηφοφόρων του δεξιού και κεντροδεξιού χώρου, καλύπτοντας μέσα στο ίδιο κόμμα ψηφοφόρους που βρίσκονταν από τις παρυφές της Σοσιαλδημοκρατίας μέχρι την άκρα Δεξιά. Τον Μάιο του 2012 προέκυψε σημαντική αλλαγή συμπεριφοράς αυτού του τμήματος του εκλογικού σώματος, καθώς μόλις το 40% των κεντροδεξιών ψηφοφόρων ψήφισε τη Ν.Δ.,ενώ οι υπόλοιποι «σκόρπισαν» σε όλο το φάσμα, από το φιλελεύθερο κέντρο μέχρι την εξτρεμιστική δεξιά. Επρόκειτο για κάτι πρωτοφανές για την ελληνική Δεξιά από τον πόλεμο και ύστερα. Τον Ιούνιο, λόγω της πόλωσης η Ν.Δ. αντιπροσώπευσε μεν την πλειοψηφία των ψηφοφόρων του δεξιού φάσματος, αλλά και πάλι έμεινε έξω από αυτήν 1 στους 3 ψηφοφόρους του χώρου. Το ίδιο ακριβώς επαναλήφθηκε στις τελευταίες ευρωεκλογές, όπου τη Ν.Δ. ψήφισε το 60% των ψηφοφόρων των κομμάτων που βρίσκονται στη δεξιά πλευρά του πολιτικού άξονα. Το αξιοσημείωτο είναι πως η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων των άλλων κομμάτων της Δεξιάς, πέραν της Ν.Δ., επιλέγει κόμματα δεξιότερά της που στην πρώτη γραμμή της πολιτικής τους ατζέντας θέτουν το ζήτημα της αντίθεσή τους στο Μνημόνιο.
4. Η εκλογική οροφή του ΣΥΡΙΖΑ
Η εκλογική επίδοση του ΣΥΡΙΖΑ προκάλεσε αρκετές συζητήσεις. Η επιβεβαίωση των ποσοστών του Ιουνίου 2012 είναι αναμφίβολα επιτυχία, καθώς δείχνει πλέον πως ο ΣΥΡΙΖΑ παγιώνει την εκλογική του επιρροή σε υψηλά επίπεδα. Από την άλλη, αυτή η επίδοση συνέβη μέσα σε συνθήκες όπου οι όμοροι χώροι (ΔΗΜΑΡ, αντιμνημονιακοί Ανεξάρτητοι Ελληνες, ΠΑΣΟΚ) εξασθένησαν σημαντικά, ενώ το ΚΚΕ είχε μία μικρή άνοδο και το "Ποτάμι", προσείλκυσε ένα σημαντικό όγκο ψηφοφόρων. Τα παραπάνω θέτουν το ζήτημα της εκλογικής οροφής του ΣΥΡΙΖΑ.
5. Συνέχειες και ασυνέχειες στην ψήφο της Χρυσής Αυγής
Η επίδοση της Χρυσής Αυγής έχει συμβάλει στην ανάπτυξη μιας μεγάλης συζήτησης για τους παράγοντες που συνέβαλαν στη διόγκωση του φαινομένου. Η συμβολή της νεανικής ψήφου στην ενδυνάμωσή της είναι αδιαμφισβήτητη. Κάποιες μελέτες επιχείρησαν να συνδέσουν τη νεανική ψήφο της Χ.Α. με την ανεργία, παραπέμποντας σε μια ψήφο τύπου «Βαϊμάρης». Αν και μπορεί να υπάρχει κάποια συσχέτιση, ιδιαίτερα στις λαϊκές περιοχές της Αττικής, η ανεργία δεν δείχνει να αποτελεί το βασικότερο παράγοντα ερμηνείας της ψήφου προς την Χ.Α., αλλά μόνον ένα από ένα σύνολο παραγόντων όπου κοινωνικά δεδομένα και πολιτισμικά στοιχεία συμβαδίζουν με πολιτικές συμπεριφορές και στάσεις που έρχονται από το παρελθόν. Ιστορικοί παράγοντες και διαιρέσεις, πάντως, σχετίζονται με την επιλογή προς τη Χ.Α. Για παράδειγμα, τα προπύργια της φιλομοναρχικής ψήφου του 1974 και της Εθνικής Παράταξης στις εκλογές του 1977 αποτελούν σε αρκετές περιπτώσεις προπύργια της Χ.Α.
* Ο κ. Ν. Μαραντζίδης είναι αναπλ. καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Πηγή: www.kathimerini.gr 01.06.2014
Ολόκληρο το άρθρο στο:
Πότε και πώς κρίθηκε η μάχη των ευρωεκλογών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου