Η ιστορία πίσω από την ίσως πιο διάσημη καρέκλα στον πλανήτη

Πριν από 165 χρόνια εμφανίστηκε στα βιεννέζικα καφέ η Thonet 14 φέρνοντας επανάσταση στο ντιζάιν. Από το Περιοδικό «Κ»:

Στην κλασική σκηνή του Mein Herr, στο φιλμ Καμπαρέ του Μπομπ Φόσι, βλέπουμε όλες τις χορεύτριες εκτός από τη Σάλι Μπόουλς (Λάιζα Μινέλι) να επιδεικνύουν τα κάλλη τους, ισορροπώντας πάνω σε κομψές Τhonet No 14. Το κάθισμα του Γερμανοαυστριακού μαραγκού, σχεδιαστή, εφευρέτη και επιπλοποιού Μίκαελ Τονέ, που συνδέθηκε όσο κανένα άλλο με τις συνήθειες του αστικού τρόπου ζωής και την κοινωνικοποίηση του σύγχρονου ανθρώπου, είχε ήδη συμπληρώσει παραπάνω από έναν αιώνα ζωής ...

H καρέκλα λανσαρίστηκε στην αγορά για πρώτη φορά το 1859. Είχε σχεδιαστεί για να καλύψει ανάγκες χώρων με δημόσια χρήση, όπως τα βιεννέζικα καφέ, σύντομα, ωστόσο, βρήκε θέση σε κάθε σπίτι. Από τα πρώτα κιόλας χρόνια παραγωγής της, το σχέδιο της Νο 14 προσαρμόζεται σε διαφορετικού τύπου καθίσματα: παιδικές καρέκλες, σκαμπό, καρέκλες με μπράτσα, ακόμα και αναπηρικά αμαξίδια. Η αποδοχή της είναι καθολική. Μια Thonet Νο 14 βρίσκουμε στο ατελιέ του Πικάσο, στο σπίτι του Λένιν ή του Αϊνστάιν, αλλά και στο σπίτι ενός φοιτητή ή ενός εργάτη. Σήμερα, μια αυθεντική Thonet Νο 14 τη βρίσκουμε στα μεγαλύτερα μουσεία ντιζάιν και εφαρμοσμένων τεχνών του κόσμου, από το Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη και τη Βιέννη έως το Βάιλ, έδρα του διάσημου Vitra...

Μέχρι το γύρισμα του 20ού αιώνα, το εργοστάσιο επίπλων Τhonet είχε πουλήσει περισσότερα από είκοσι εκατομμύρια κομμάτια του συγκεκριμένου μοντέλου. Μέχρι το 1930 ο αριθμός αυτός είχε εκτιναχθεί στα 50 εκατομμύρια. Ο Βρετανός σχεδιαστής Τζάσπερ Μόρισον υποστηρίζει πως μέρος της μεγάλης απήχησης της διάσημης καρέκλας ήταν και η ακαταμάχητη τιμή της: «Τα πρώτα χρόνια το κόστος της ήταν τρία αυστριακά σελίνια. Με αυτό το ποσό μπορούσες να αγοράσεις τρεις ντουζίνες αυγά ή ένα καλό κρασί». Οι τεχνίτες που δούλευαν στο εργοστάσιο αμείβονταν από 2 έως 12 σελίνια την εβδομάδα και κατασκεύαζαν κατά μέσο όρο 30-35 καρέκλες την ημέρα. Όλοι μπορούσαν να αποκτήσουν αυτή την καρέκλα, για πρώτη φορά και αυτοί που την κατασκεύαζαν...

«Στο παρελθόν οι καρέκλες απευθύνονταν στους πιο ευκατάστατους. Η εργατική τάξη καθόταν σε πάγκους ή σκαμπό. Ωστόσο, η βιομηχανική επανάσταση και η τάξη που γεννήθηκε ως αποτέλεσμα αυτής, το άλλαξε αυτό. Η πολυτέλεια του καθίσματος έγινε προνόμιο όλων», υποστηρίζει ο συλλέκτης, ιδρυτής του Vitra Design Museum και επίτιμος πρόεδρος της Vitra, Ρολφ Φέλμπαουμ... Στη συμβολή της καρέκλας στον εκδημοκρατισμό του ποιοτικού καθίσματος στέκεται ο Έλληνας σχεδιαστής Γιάννης Γκίκας. «Ήταν η καρέκλα στην οποία μπορούσαν να καθίσουν όλοι, καλλιτέχνες, αριστοκράτες και εργάτες. Ήταν, επίσης, αυτή που άλλαξε τη λογική σχετικά με τη διαδικασία και τον χρόνο κατασκευής ενός επίπλου», αναφέρει.

Οι πρακτικές και ελαφριές καρέκλες Thonet χρησιμοποιούνταν σε όλα τα βιεννέζικα καφέ, αλλά σύντομα βρήκαν τη θέση τους σε κάθε σπίτι.

Έξι μέρη, δέκα βίδες

Όταν ο Μίκαελ Τονέ λάνσαρε την Thonet Νο 14, δεν είχε μια έμπνευση της στιγμής, αλλά συμπύκνωνε σε μία καρέκλα πειραματισμούς 30 χρόνων και μια φιλοσοφία ζωής σχετικά με τη διαθέσιμη τεχνολογία του καιρού του. Γεννιέται το 1796 στη μικρή, γραφική πόλη Μποπάρντ, στις όχθες του Ρήνου. Γιος μαραγκού, έχει μεγαλύτερες φιλοδοξίες από τον πατέρα του. Σε ηλικία 23 χρονών αρχίζει τα πειράματα με λωρίδες καπλαμά.

Τις βράζει και τις κολλάει σε καλουπωμένα καμπύλα κομμάτια κόντρα πλακέ. Το 1841 δείχνει τα έργα του σε έναν εμπορικό σύνδεσμο, τραβώντας την προσοχή του Αυστριακού υπουργού Εξωτερικών, πρίγκιπα Κλέμενς βον Μέτερνιχ. «Στο Μποπάρντ θα μείνεις για πάντα φτωχός, έλα στη Βιέννη», τον προσκαλεί. Έναν χρόνο μετά την τιμητική πρόσκληση, ο Τονέ θα μετακομίσει στη Βιέννη, αφήνοντας πίσω για πάντα τη γενέθλια πόλη του. Λίγες εβδομάδες μετά την άφιξή του, κατοχυρώνει την πατέντα «να λυγίζει οποιοδήποτε είδος ξύλου, ακόμα και το πιο εύθραυστο, σε οποιοδήποτε σχήμα ή καμπύλη, χρησιμοποιώντας χημικά και μηχανικά μέσα». Αρχίζει να δοκιμάζει με ξύλα από τροπικά κλίματα και χρήση κόλλας και το 1856 πετυχαίνει την επεξεργασία μασίφ ξύλου με τη χρήση ατμού: αφήνει ράβδους οξιάς στον ατμό να μαλακώσουν για πέντε ώρες και στη συνέχεια έχει τρία λεπτά στη διάθεσή του για να λυγίσει το ξύλο στο επιθυμητό σχήμα.

Ο Πίτερ Τονέ, που ανήκει στην πέμπτη γενιά κατασκευαστών της θρυλικής επιχείρησης, εξηγεί πως η διαδικασία παραμένει η ίδια από τότε έως σήμερα. «Χρησιμοποιούμε τις μηχανές και τη διαθέσιμη τεχνολογία, όμως καμία μηχανή δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον άνθρωπο, γιατί καμία μηχανή δεν μπορεί να διακρίνει τα όρια αντοχής του ξύλου». Η No 14 γίνεται αμέσως ανάρπαστη. Ο ελαφρύς της σκελετός, ο λιτός σχεδιασμός (αποτελείται από έξι διακριτά μέρη που συναρμολογούνται εύκολα με δέκα βίδες και δύο παξιμάδια), αλλά και η δυνατότητα εύκολης αποθήκευσης και μεταφοράς την κάνουν το πιο επιτυχημένο βιομηχανικό προϊόν του 19ου αιώνα.

Η Thonet Νο 14 αποτελείται από έξι διακριτά μέρη που συναρμολογούνται εύκολα με δέκα βίδες και δύο παξιμάδια.

Παρά τις φανερές σχεδιαστικές της αρετές, κανείς δεν ασχολείται με αυτές. Την αντιμετωπίζουν ως ένα πρακτικό έπιπλο για ευρεία χρήση χωρίς καμία σχεδιαστική αξία. Τη δεκαετία του ’30, ωστόσο, ο Λε Κορμπιζιέ αποκαθιστά την αλήθεια αποδίδοντάς της το χαρακτηριστικό που της ταιριάζει περισσότερο: «αρχοντιά». Μια αρχοντιά που δεν εξαντλείται σε περίτεχνους διακόσμους, αλλά αποτυπώνεται με οικονομία υλικών και απλότητα...

Πηγή: kathimerini.gr
Μάθετε περισσότερα για τα έπιπλα Thonet και την ιστορία τους στο thonet.de.

Δείτε και αυτό: Η καρέκλα του αιώνα βρίσκεται στο σπίτι σας