Η Κρίση των Πυραύλων της Κούβας τον Οκτώβριο του 1962

Ο Πούτιν και οι απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων. O κόσμος ελπίζει ότι ο Πούτιν θα ενεργήσει τώρα τόσο «ορθολογικά» όσο η σοβιετική ηγεσία υπό τον Νικίτα Χρουστσόφ τον Οκτώβριο του 1962, εποχή της κρίσης των πυραύλων της Κούβας.

Φωτογραφία επάνω αριστερά: O Σοβιετικός Πρωθυπουργός Νικίτα Χρουστσόφ και ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι

Κρίση των πυραύλων της Κούβας
Από τη Βικιπαίδεια

Η Κρίση των πυραύλων της Κούβας (Cuban Missile Crisis) ήταν μία αντιπαράθεση διάρκειας 13 ημερών που συνέβη τον Οκτώβριο του 1962 μεταξύ των Η.Π.Α. και της Σοβιετικής Ένωσης λόγω των σοβιετικών βαλλιστικών πυραύλων που αναπτύχθηκαν στην Κούβα.

Η ιστορική της σημασία έγκειται στο γεγονός πως έφερε τις δύο υπερδυνάμεις της εποχής πολύ κοντά σε έναν πυρηνικό πόλεμο. Αιτία της κρίσης αποτέλεσε η εγκατάσταση σοβιετικών πυραύλων με πυρηνικές κεφαλές στο έδαφος της Κούβας, στον Κόλπο των Χοίρων, ενέργεια που αποτελούσε απάντηση στην εγκατάσταση αμερικανικών πυρηνικών πυραύλων στο έδαφος της Μεγάλης Βρετανίας, της Ιταλίας και κυρίως της Τουρκίας. 

Σημειώνεται ότι οι Αμερικανοί δεν μπορούσαν να ανεχθούν την παταγώδη αποτυχία τους στην απόπειρα εισβολής στον Κόλπο των Χοίρων κι έτσι ετοίμασαν καινούργια σχέδια εισβολής στην Κούβα, τα οποία ήταν εν γνώσει της Μόσχας. Ο Κάστρο όμως αντέδρασε εντελώς αντίθετα, υπογρφοντας την κουβανοσοβιετική συμφωνία για εγκατάσταση στο έδαφος της Κούβας πυρηνικών όπλων.

Η κρίση ξεκίνησε όταν ένα U2 αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροσκάφος, φωτογράφισε την Κούβα και αποκάλυψε την ύπαρξη βάσεων εκτόξευσης πυραύλων. 

Στις 22 Οκτωβρίου, ο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι σε διάγγελμά του μίλησε για κίνδυνο παγκόσμιου πυρηνικού πολέμου και ανακοίνωσε πως το αμερικανικό ναυτικό θα επέβαλλε ναυτικό αποκλεισμό της Κούβας, προχωρώντας σε κατάσχεση όπλων, που σοβιετικά σκάφη θα επιχειρούσαν να παραδώσουν στην Κούβα. 

Τα όσα ανέφερε, μεταξύ πολλών άλλων, στο μακροσκελές διάγγελμά του ο Αμερικανός πρόεδρος ενίσχυσαν τους φόβους για το χειρότερο, την απειλή πυρηνικού πολέμου:

«...Τώρα απαιτείται περαιτέρω δράση -και ήδη βρίσκεται καθ' οδόν. Επιπλέον αυτές οι ενέργειες μπορεί να είναι μόνο η αρχή. Δεν θα διακινδυνεύσουμε πρόωρα και αχρείαστα το κόστος παγκοσμίου πυρηνικού πολέμου, στον οποίο ακόμη και οι καρποί της νίκης θα είναι στάχτες στο στόμα μας, αλλά ούτε πρόκειται να υποχωρήσουμε μπροστά σε αυτόν τον κίνδυνο οποτεδήποτε χρειαστεί να τον αντιμετωπίσουμε... Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ακριβώς την τροπή που θα πάρουν οι εξελίξεις ή το κόστος ή τις απώλειες που θα επισύρουν. Πολλοί μήνες θυσιών και αυτοπειθαρχίας βρίσκονται μπροστά μας... Το κόστος της ελευθερίας είναι πάντοτε υψηλό, αλλά πάντοτε οι Αμερικανοί το πλήρωσαν. Ένας είναι ο δρόμος που δεν θα διαλέξουμε ποτέ, αυτός της παράδοσης ή της υποταγής...», ανέφερε, μεταξύ πολλών άλλων, ο Αμερικανός πρόεδρος.

Ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Νικίτα Χρουστσόφ αναφέρθηκε σε παραβίαση του διεθνούς δικαίου ανταποδίδοντας και τις προειδοποιήσεις-απειλές, ζητώντας από την αμερικανική ηγεσία να αποχωρήσει, προτείνοντας αμοιβαία υποχώρηση, της ΕΣΣΔ από την Κούβα και των ΗΠΑ από Ασία και Ευρώπη. 

Μέσα σ' αυτό το κλίμα όπου Ουάσινγκτον και Μόσχα δήλωναν δημοσίως ότι δεν φοβούνται τον πυρηνικό πόλεμο, ο Κένεντι διέταξε τον ναυτικό αποκλεισμό του νησιού και τον εν πλω έλεγχο όλων των ξένων πλοίων, ώστε να μην επιτραπεί να περάσει οποιοδήποτε φορτίο "επιθετικών όπλων" προς την Αβάνα, τη στιγμή μάλιστα που κατά δήλωση του Αμερικανού υπουργού Άμυνας ΜακΝαμάρα περίπου 25 φορτηγά πλοία χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας βρίσκονταν καθ' οδόν προς την Κούβα και σε απόσταση ελάχιστων 24ώρων από τη ζώνη ναυτικού αποκλεισμού που επέβαλαν οι Η.Π.Α. με την εκφώνηση του προεδρικού διαγγέλματος. Η ανθρωπότητα παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα την πορεία προς τον όλεθρο: θα σταματούσαν τα σοβιετικά πλοία; Ή θα τα βύθιζαν οι Αμερικανοί αν συνέχιζαν την πορεία τους;

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Ου Θαντ, παρεμβαίνει προσωπικά: στέλνει μηνύματα στον Τζον Κένεντι και στο Νικίτα Χρουστόφ και συναντά τους εκπροσώπους των δύο μερών. 

Στις 26 Οκτωβρίου η κατάσταση επιδεινώθηκε αλλά ταυτόχρονα άρχισαν και οι πολιτικές κινήσεις αποκλιμάκωσης της κρίσης. Ο Γ.Γ. του Ο.Η.Ε. έστειλε μηνύματα προς τον Χρουστσόφ και τον Κένεντι, εκφράζοντας την αγωνία του για το ενδεχόμενο αναμέτρησης αμερικανικών και σοβιετικών πλοίων στον ωκεανό, στη ζώνη ναυτικού αποκλεισμού της Κούβας. Και οι δύο του απάντησαν την ίδια μέρα. Από την απάντηση του Χρουστσόφ φάνηκε ότι ο Σοβιετικός ηγέτης άρχισε να υποχωρεί, καθώς πληροφόρησε τον Ου Θαντ για την "καθαρά προσωρινή κίνησή του", όπως τη χαρακτήρισε, να διατάξει τα σοβιετικά πλοία να παραμείνουν εκτός της ζώνης ναυτικού αποκλεισμού. Περιχαρής, ο Τζον Κένεντι γνωστοποίησε στον Ου Θαντ ότι θα έκανε ό,τι είναι δυνατόν για να αποτραπεί σύγκρουση με σοβιετικά πλοία εφόσον αυτά παραμείνουν εκτός της ζώνης αποκλεισμού. Παράλληλα ο Χρουστσόφ έστειλε μυστική επιστολή στον Αμερικανό πρόεδρο με την οποία πρότεινε την απομάκρυνση των σοβιετικών πυραύλων από την Κούβα, με αντάλλαγμα τη μόνιμη δέσμευση των Η.Π.Α. ότι δεν θα εισβάλουν στο νησί.

Στο μεταξύ ο Φιντέλ Κάστρο (φωτο αριστερά), ο οποίος είχε τεθεί στο περιθώριο αυτής της διαπραγμάτευσης Μόσχας-Ουάσινγκτον, παρέμεινε ανυποχώρητος και αποφασισμένος να μην υποκύψει, ακόμη κι αν η Κούβα γινόταν ολοκαύτωμα. Σε επιστολή του της ίδιας μέρας, 26 Οκτωβρίου, προς τον Χρουστσόφ πρότεινε τη χρήση πυρηνικών όπλων εναντίον των Η.Π.Α., αν αυτές εισβάλουν στην Κούβα. "Θα πρόκειται για πράξη της πλέον νόμιμης άμυνας, όσο σκληρή και τρομερή είναι η λύση", ανέφερε χαρακτηριστικά στην επιστολή του ο Κουβανός ηγέτης.

Το Σάββατο 27 Οκτωβρίου ήταν η χειρότερη μέρα της κρίσης και επιφύλαξε πολύ δυσάρεστες εκπλήξεις για τον Χρουστσόφ, ο οποίος, συνεχίζοντας τη διαλλακτική στάση του και αναζητώντας τρόπους υποχώρησης, έστειλε νέα επιστολή προς τον Τζον Κένεντι που γνωστοποιήθηκε αμέσως δημόσια αυτή τη φορά και μεταξύ άλλων ανέφερε και το συμβιβασμό που πρότεινε για τη λύση του προβλήματος:

«Κάνω αυτή την πρόταση: Εμείς συμφωνούμε να απομακρύνουμε από την Κούβα εκείνα τα (στρατιωτικά) μέσα τα οποία εσείς θεωρείτε επιθετικά... Οι Η.Π.Α. θα απομακρύνουν τα ίδια μέσα από την Τουρκία... Η Ε.Σ.Σ.Δ. θα κάνει δήλωση στο Συμβούλιο Ασφαλείας με την οποία θα δίνει επίσημη υπόσχεση να σεβαστεί το απαραβίαστο των συνόρων και της κυριαρχίας της Τουρκίας... Η κυβέρνηση των Η.Π.Α. θα κάνει παρόμοια δήλωση στο Συμβούλιο Ασφαλείας σχετικά με την Κούβα. Θα δηλώσει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, ορμώμενες από το απαραβίαστο των συνόρων και της κυριαρχίας της Κούβας, αναλαμβάνουν την υποχρέωση να μην αναμιγνύονται στις εσωτερικές της υποθέσεις ούτε να εισβάλουν στην Κούβα ή να παράσχουν το έδαφός τους ως ορμητήριο για τέτοια εισβολή και ότι επίσης θα περιορίσουν εκείνους που μπορεί να σκέπτονται να πραγματοποιήσουν επίθεση εναντίον της Κούβας τόσο από το έδαφος των Η.Π.Α. όσο και από το έδαφος άλλων γειτονικών προς την Κούβα κρατών...».

Την κρίσιμη εκείνη ημέρα, 27 Οκτωβρίου, και αφού είχε ήδη λάβει τη δεύτερη επιστολή του Χρουστσόφ, ο Τζον Κένεντι αποφάσισε να απαντήσει στην πρώτη, μυστική επιστολή του Σοβιετικού ηγέτη, στην οποία δεν είχε θέσει ακόμη το θέμα της Τουρκίας. Η αμερικανική πρόταση συμβιβασμού ήταν σαφής:

«Εσείς θα συμφωνήσετε να απομακρύνετε αυτά τα οπλικά συστήματα από την Κούβα κάτω από κατάλληλο έλεγχο και επίβλεψη του Ο.Η.Ε. και θα αναλάβετε την υποχρέωση, με κατάλληλες εγγυήσεις, να σταματήσετε την περαιτέρω εισαγωγή τέτοιων οπλικών συστημάτων στην Κούβα. Εμείς, από την πλευρά μας, θα συμφωνήσουμε, με την επίτευξη των κατάλληλων διευθετήσεων μέσω του Ο.Η.Ε. για την εκπλήρωση και τη συνέχιση της τήρησης αυτών των υποχρεώσεων
α) να άρουμε αμέσως τα μέτρα αποκλεισμού που βρίσκονται τώρα σε ισχύ, και
β) να παράσχουμε διαβεβαιώσεις εναντίον εισβολής στην Κούβα».

Στις 28 Οκτωβρίου, ανακοινώθηκε ότι η εγκατάσταση των πυραύλων στην Κούβα θα σταματούσε, ενώ ήδη εγκατεστημένοι πύραυλοι θα επέστρεφαν στη Σοβιετική Ένωση. Σε αντάλλαγμα, ο Κένεντι δεσμεύτηκε πως οι Η.Π.Α. δεν θα εισέβαλαν στην Κούβα, ενώ παράλληλα, αποδέχθηκε μυστικά την απομάκρυνση των αμερικανικών πυραύλων που βρίσκονταν σε τουρκικό έδαφος.

Πραγματικά στις 28 Οκτωβρίου, με μία μακροσκελέστατη επιστολή προς τον Αμερικανό πρόεδρο Τζον Κένεντι, η οποία μάλιστα μεταδόθηκε και από τον ραδιοφωνικό σταθμό της Μόσχας, ο Σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ αποδέχθηκε την πρόταση της Ουάσινγκτον να αποσύρει τους πυραύλους έναντι της διαβεβαίωσης ότι οι Η.Π.Α. δεν θα εισβάλουν στην Κούβα. Ήταν τόση η χαρά του Κένεντι για τη διευθέτηση της κρίσης, που έκανε την ασυνήθιστη κίνηση να απαντήσει στο μήνυμα του Χρουστσόφ πριν καν λάβει το επίσημο κείμενο της επιστολής του, μόνο με βάση το κείμενο που ακούστηκε από τον ραδιοφωνικό σταθμό της Μόσχας.

Έτσι, έστω και την ύστατη ώρα, ο κόσμος απομακρύνθηκε από το χείλος της πυρηνικής αβύσσου όπου είχε φτάσει.

"Όχι πόλεμος, όχι πυρηνικά" λένε στη Χιροσίμα για τον πόλεμο στην Ουκρανία

Ο Πούτιν και οι απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων

από τη Deutsche Welle

Στον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και στις απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων αναφέρεται και το χθεσινό πρωτοσέλιδο άρθρο της Frankfurter Allgemeine Zeitung, η οποία σημειώνει: «Δεν είναι μόνο στη ρωσική κρατική τηλεόραση που διαλαλείται ότι "η Βαρσοβία θα μπορούσε να εξαφανιστεί σε μισό δευτερόλεπτο". Ο Μεντβέντεφ, επίσης διατύπωσε κατηγορίες κατά της Αμερικής για "μεγάλη πυρηνική έκρηξη". Αυτό όμως δεν συνέβη ούε στο αποκορύφωμα της κουβανικής πυραυλικής κρίσης που και το Κρεμλίνο φοβόταν ότι η Μόσχα θα εξαφανιζόταν σε μισό δευτερόλεπτο. Η Δύση, οι Ρώσοι, ολόκληρος ο κόσμος πρέπει να ελπίζουν ότι ο Πούτιν θα ενεργήσει τόσο "ορθολογικά" όσο εκείνη την εποχή η σοβιετική ηγεσία υπό τον Χρουστσόφ. Ποιος θα το φανταζόταν ότι θα ερχόταν μια μέρα που ο κόσμος θα ευχόταν να υπήρχε ξανά Πολιτικό Γραφείο στη Μόσχα; Τώρα ήρθε η ώρα. Γιατί ο σημερινός κυβερνήτης στο Κρεμλίνο θυμίζει όλο και περισσότερο τον Χίτλερ στο καταφύγιο».

Σε σχόλιό της η Süddeutsche Zeitung, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Το μεγαλύτερο κεφάλαιο του Πούτιν στη σύγκρουση με τη Δύση είναι η κακή του φήμη. Μετά τον πόλεμο της Γεωργίας, την προσάρτηση της Κριμαίας, την εκστρατεία στη Συρία και την επίθεση στην Ουκρανία, δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα που να μην περιμένει κανείς να κάνει από τον αρχηγό του Κρεμλίνου. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση βιολογικών και χημικών όπλων. Ακόμη και η αβεβαιότητα για το αν θα καταφύγει τελικά σε πυρηνικά όπλα ή όχι είναι μέρος των υπολογισμών του. Θα αναλάβει επίσης το οικονομικό κόστος των κυρώσεων, εφόσον αυτές καταστρέφουν μόνο τις ζωές των πολιτών της Ρωσίας και δεν θέτουν σε κίνδυνο τον στρατιωτικό μηχανισμό και την εξουσία. Από την άλλη πλευρά βρίσκονται ηγέτες που πρέπει να σώσουν την ευημερία των πολιτών τους και έχουν καθήκον να αποτρέψουν έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο».

Μεντβέντεφ: «Έχουμε δικαίωμα» να χρησιμοποιήσουμε πυρηνικά

από kathimerini.gr

Το Κρεμλίνο άφησε εκ νέου ανοιχτή την πιθανότητα χρήσης πυρηνικών όπλων στον πόλεμο με την Ουκρανία Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, πρώην πρόεδρος της Ρωσίας, νυν αντιπρόεδρος του συμβουλίου ασφαλείας της χώρας, είπε ότι η Μόσχα μπορεί να βάλει εναντίον εχθρού που χρησιμοποιεί μόνο συμβατικά όπλα, ενώ ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας Σοϊγκού ισχυρίστηκε ότι η πυρηνική «ετοιμότητα» είναι προτεραιότητα.

«Έχουμε ένα ειδικό έγγραφο για την πυρηνική αποτροπή. Αυτό το έγγραφο υποδεικνύει σαφώς τους λόγους για τους οποίους η Ρωσική Ομοσπονδία δικαιούται να χρησιμοποιεί πυρηνικά όπλα. Υπάρχουν μερικά από αυτά, επιτρέψτε μου να σας τα θυμίσω: 

Το νούμερο ένα είναι η κατάσταση, όταν η Ρωσία χτυπιέται από πυρηνικό πύραυλο. 

Η δεύτερη περίπτωση είναι οποιαδήποτε χρήση άλλων πυρηνικών όπλων εναντίον της Ρωσίας ή των συμμάχων της. 

Το τρίτο είναι μια επίθεση σε μια κρίσιμη υποδομή που θα έχει παραλύσει τις πυρηνικές αποτρεπτικές δυνάμεις μας. 

Και η τέταρτη περίπτωση είναι όταν διαπράττεται επιθετική ενέργεια κατά της Ρωσίας και των συμμάχων της, η οποία έθεσε σε κίνδυνο την ύπαρξη της ίδιας της χώρας, ακόμη και χωρίς τη χρήση πυρηνικών όπλων, δηλαδή με τη χρήση συμβατικών όπλων», δήλωσε ο Μεντβέντεφ.

Η Ρωσία έχει περίπου 6.000 πυρηνικές κεφαλές – το μεγαλύτερο απόθεμα πυρηνικών όπλων στον κόσμο.

Πηγές: el.wikipedia.org , Deutsche Welle , kathimerini.gr