16 Ιουλίου 2019

Ικλαινα, η γη που μνημονεύει ο Ομηρος

Στην κορυφή ενός λόφου κατάφυτου με ελιές, από όπου αγναντεύει κανείς τον όρμο του Ναυαρίνου και το Ιόνιο, προβάλλει ένα μνημειώδες μυκηναϊκό συγκρότημα, λιτό, ορθογώνιο, μεγαλοπρεπές, πλαισιωμένο από κυβερνητικά κτίρια, δρόμους, πλατείες. Είναι ένα απλόχωρο διοικητικό κέντρο, στο οποίο εισέρχεται κανείς μέσα από μια επιβλητική πύλη.
Εξω από αυτήν ορθώνονται τα σπίτια και τα εργαστήρια της αρχαίας πόλης. Κυκλώπεια αρχιτεκτονική, εντυπωσιακές τοιχογραφίες στο εσωτερικό του ανακτόρου, άρτια οικιστική οργάνωση, προηγμένες αστικές υποδομές...

Είναι εικόνες από την αναπαράσταση της αρχαίας Ικλαινας, όπως αναφερεται σε σχετικό δημοσίευμα στην στην «Καθημερινή», αυτού του σπουδαίου μυκηναϊκού κέντρου που δεν θα υπήρχε σημειωμένο στον σύγχρονο χάρτη αν η σκαπάνη του καθηγητή Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Μιζούρι στο Σεντ Λούις, Μιχάλη Κοσμόπουλου, δεν το έφερνε στο φως. 

O καθηγητής Μιχάλης Κοσμόπουλος ανάμεσα στους φοιτητές του

Η πρώτη φάση της ανασκαφής, που αποκάλυψε την πιο πρώιμη πινακίδα Γραμμικής Β και ευρήματα τα οποία φωτίζουν τον τρόπο δημιουργίας του πρώτου ομοσπονδιακού κράτους στον δυτικό κόσμο, έχει ολοκληρωθεί και το όλο έργο περνά πλέον «στη φάση της αναστήλωσης του ανακτόρου και των λοιπών κτισμάτων, και της μετατροπής του χώρου σε αρχαιολογικό πάρκο. Εκεί θα δημιουργηθούν δύο διαδρομές, μία μέσα από την περίφραξη και μία υπερυψωμένη έξω από αυτήν, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να δουν τον χώρο και όταν αυτός είναι κλειστός», εξηγεί στην «Καθημερινή» ο κ. Κοσμόπουλος. 

Ο επισκέπτης θα μπορεί να γυρίσει πίσω στον χρόνο μέσω μιας εφαρμογής στο κινητό: στοχεύοντας σημεία της αναστηλωμένης πόλης θα έχει στην οθόνη του την εικόνα που αυτά είχαν περίπου 3.000 χρόνια πριν. «Η μελέτη της αναστήλωσης έχει ολοκληρωθεί, και αφού εγκριθούν οι σχετικές άδειες από το υπουργείο Πολιτισμού θα αρχίσουν οι διαδικασίες αναστήλωσης –μόλις εξευρεθούν οι αναγκαίοι πόροι–, ενώ παράλληλα θα συνεχιστεί η ανασκαφή», λέει ο κ. Κοσμόπουλος.

H Ικλαινα δεν κατοικήθηκε μετά το 1200 π.Χ. Ετσι διατηρήθηκε.

Η Ικλαινα, ένα μυκηναϊκό κέντρο τόσο λαμπρό που αναφέρεται στην ομηρική Ιλιάδα 500 χρόνια μετά την καταστροφή του, ήκμασε παράλληλα με το Ανάκτορο του Νέστορα (1.500-1.250 π.Χ.). Η ανασκαφή, υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών και με χρηματοδότηση του Πανεπιστημίου Μιζούρι-Σεντ Λούις και αμερικανικών ερευνητικών προγραμμάτων (υπουργείο Ερευνών ΗΠΑ, National Geographic Society, Ινστιτούτο Προϊστορίας του Αιγαίου, «ούτε ένα ευρώ δεν χρειάστηκε να δαπανηθεί από το ελληνικό κράτος», λέει ο κ. Κοσμόπουλος), άρχισε το 1999 με επιφανειακή έρευνα. Μετά 20 χρόνια ερευνών, πλέον γνωρίζουμε ότι η μυκηναϊκή πόλη είναι χωρισμένη σε τρία μέρη, στο διοικητικό κέντρο, τα σπίτια και τα εργαστήρια, που δείχνει ανεπτυγμένη οικονομική και κοινωνική διαστρωμάτωση. 

Σπαράγματα τοιχογραφιών στο ανακτορικό συγκρότημα

«Στο διοικητικό κέντρο έχει βρεθεί μια τεράστια κυκλώπεια πλατφόρμα, η οποία υποστήριζε ένα διώροφο ή τριώροφο συγκρότημα. Ανάμεσα στα κατάλοιπά του, περίπου 2.000 σπαράγματα τοιχογραφιών (με ναυτικές σκηνές, κυρίες της αυλής, ζώα). Γύρω του, πλακόστρωτοι δρόμοι –εξαιρετικά διατηρημένοι–, πλατείες, ένα υπαίθριο ιερό και ένα δεύτερο μνημειώδες κτίριο. Κάποια από τα σπίτια έξω από το διοικητικό κέντρο είναι μικρά μέγαρα, με εστίες που περιβάλλονται από τέσσερις κίονες. Το καταπληκτικό είναι ότι τόσο νωρίς έχουμε κεντρικό αποχετευτικό σύστημα με χτιστούς υπονόμους και δίκτυο ύδρευσης με πήλινους αγωγούς. Τα εργαστήρια χρονολογούνται προς το τέλος της ακμής της Ικλαινας. Το πιο εντυπωσιακό κινητό εύρημα είναι η αρχαιότερη πινακίδα της Γραμμικής Β (1.300 με 1.350 π.Χ.), 100 με 150 χρόνια πρωιμότερη από εκείνες που βρέθηκαν στο Ανάκτορο του Νέστορα (1.200 π.Χ.), και ως κρατικό έγγραφο φανερώνει την ύπαρξη του ανεξάρτητου κρατιδίου της Ικλαινας», σημειώνει ο κ. Κοσμόπουλος.

Γύρω στο 1.200 π.Χ., το κράτος της Πύλου αποτελούνταν από δύο επαρχίες, χωρισμένες σε ανεξάρτητους νομούς: εννέα νομοί στη δυτική επαρχία και επτά στην ανατολική, όλοι υπό την κυριαρχία του Ανακτόρου του Νέστορα. «Μία από τις πρωτεύουσες των νομών είναι η Ικλαινα, η μόνη που αποκάλυψε οικισμό αλλά και την ύπαρξη δύο επιπέδων διακυβέρνησης, ένα κεντρικό και περιφερειακά, όπως συμβαίνει στα σύγχρονα ομοσπονδιακά κράτη. H Ικλαινα κατελήφθη από τον ηγεμόνα του Ανακτόρου του Νέστορα γύρω στο 1.250 π.Χ. Το διοικητικό κέντρο της καταστράφηκε από τον εισβολέα και διατηρήθηκαν μόνο τα εργαστήρια, δηλαδή υποβιβάστηκε σε βιοτεχνικό κέντρο. Αυτά εγκαταλείφθηκαν το 1.200 π.Χ. με την καταστροφή του Ανακτόρου του Νέστορα», λέει ο καθηγητής. 


Βίντεο: Αναστηλώνεται η αρχαία Ικλαινα

«Ολα αυτά έχουν άμεση σχέση με εμάς, γιατί μας δείχνουν πώς δημιουργήθηκαν τα πρώτα κράτη στον ελλαδικό ηπειρωτικό χώρο και στην Ευρώπη, δηλαδή στον δυτικό πολιτισμό. Ξέρετε, ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία ο θεσμός του κράτους ρυθμίζει τη ζωή μας, αλλά δεν ήταν πάντα έτσι. Αυτή η μετάβαση από έναν κόσμο χωρίς κράτη σε έναν κόσμο όπου το κράτος ως πολιτικός θεσμός κυριαρχεί, είναι συναρπαστική», λέει ο κ. Κοσμόπουλος. «Δεν είμαστε ξεκομμένοι από το παρελθόν, αλλά ο τελευταίος κρίκος μιας μεγάλης αλυσίδας. Θα κατανοήσουμε τον κόσμο μας μόνο αν ανακαλύψουμε πώς αυτός δημιουργήθηκε» προσθέτει.


Πηγή: 
kathimerini.gr (απόσπασμα)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου