Υπάρχουν τρόποι να εντοπίσουμε και να προστατευθούμε από τις «ψευδείς ειδήσεις»; Σε τι βαθμό μπορεί να βοηθήσει η τεχνολογία και πού υπεισέρχεται ο ανθρώπινος παράγοντας; Κάποιες απαντήσεις στα άκρως επίκαιρα αυτά θέματα δίνει, σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή», ο Παναγιώτης Μεταξάς, καθηγητής της Επιστήμης των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών στο πανεπιστήμιο Wellesley στις ΗΠΑ, που ειδικεύεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο πώς αυτά συμβάλλουν στην άμβλυνση της διάκρισης μεταξύ γεγονότων και προπαγάνδας.
Ενα από τα κύρια εργαλεία που έχουν αναπτύξει ο καθηγητής του Wellesley και η ομάδα του για την καταπολέμηση του φαινομένου της διαδικτυακής παραπληροφόρησης είναι το TwitterTrails.com. «Είναι ένα εργαλείο που μετράει το πώς εξαπλώνονται οι φήμες και οι “ψευδείς ειδήσεις” μέσω του Twitter», εξηγεί. «Η έρευνά μας βοηθά τους χρήστες του Διαδικτύου, και ιδίως τους δημοσιογράφους, να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία των ειδήσεων».
Οπως σημειώνει ο κ. Μεταξάς, οι «ψευδείς ειδήσεις» που καταφέρνουν να έχουν ευρεία αποδοχή «διαδίδονται λόγω μιας σειράς παραγόντων... Οι «θάλαμοι αντήχησης» (echo chambers) του Διαδικτύου –δίκτυα επικοινωνίας μεταξύ ατόμων με τις ίδιες απόψεις– ενισχύουν το φαινόμενο των «ψευδών ειδήσεων», προσθέτει ο κ. Μεταξάς, ειδικά αυτών που συμπλέουν με τις πεποιθήσεις των χρηστών, καθώς δεν υπάρχουν αντίρροπες φωνές που θα τις αμφισβητήσουν.
«Είναι εύκολο και ίσως ελκυστικό να αντιμετωπίζει κανείς ένα κοινωνικό πρόβλημα απλά ως πρόβλημα τεχνολογίας, και να πιστέψει ότι η λύση θα έρθει αποκλειστικά από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Αλλά η τεχνολογία δεν φτάνει», λέει ο καθηγητής του Wellesley, τονίζοντας ότι μπορεί και να επιτείνει το πρόβλημα. «Για παράδειγμα, υπάρχουν σήμερα τεχνολογίες κινηματογράφου οι οποίες μπορούν να δημιουργήσουν βίντεο που να περιγράφουν μια εντελώς φανταστική σκηνή. Σε ένα πρόσφατο παράδειγμα υπολογιστές μπόρεσαν να φτιάξουν ένα βίντεο με τον Ομπάμα, στο οποίο λέει πράγματα τα οποία στην πραγματικότητα δεν είπε ποτέ».
Η αντιμετώπιση
Για τον κ. Μεταξά υπάρχουν κάποιοι βασικοί παράγοντες που θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της έξαρσης των «ψευδών ειδήσεων». «Πρώτον, πρέπει να εκμεταλλευθούμε την εμπειρία επαγγελματιών που εξειδικεύονται στην αναγνώριση ποιοτικών πηγών πληροφοριών, όπως οι βιβλιοθηκονόμοι. Οι εταιρείες τεχνολογίας έχουν αρχίσει να παρέχουν αξιολογήσεις αξιοπιστίας στα άρθρα που εμφανίζονται στις σελίδες τους, με τη συμβολή μη κερδοσκοπικών οργανισμών με τέτοιου τύπου ειδικούς. Αν αυτοί οι οργανισμοί κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου, η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί».
Ωστόσο, όπως αναφέρει, «δεν γίνεται να εναποθέσουμε όλες τις ελπίδες μας αποκλειστικά σε κάποιους τρίτους, όσο αξιόπιστοι και αν είναι αυτοί. Ενα μεγάλο μερίδιο ευθύνης ανήκει σε εμάς, ως χρήστες του Διαδικτύου. Για να επιβιώσει κανείς και να διαπρέψει τον 21ο αιώνα, δεν αρκεί να ξέρει να γράφει, να διαβάζει και να κάνει βασικά μαθηματικά. Στο μέλλον, οι απαραίτητες εκπαιδευτικές ικανότητες συμπεριλαμβάνουν την ανάγκη να αντιληφθούμε τη σημασία δύο ακόμα παραγόντων: της κριτικής σκέψης και των προσωπικών μας προκαταλήψεων».
Ο κ. Μεταξάς παραδέχεται ότι η χρήση της επιστημονικής μεθόδου στην επεξεργασία των πληροφοριών με τις οποίες καθημερινά βομβαρδιζόμαστε είναι κάτι «κουραστικό και το αποφεύγουμε όταν μπορούμε». Επιμένει, όμως, ότι η χρήση της, «η κατανόηση του εαυτού μας», των στερεοτύπων των οποίων είμαστε δέσμιοι και που καθοδηγούν πώς προσλαμβάνουμε τον κόσμο, είναι κρίσιμης σημασίας για να μειώσουμε την πιθανότητα να υπάρξουμε θύματα παραπληροφόρησης.
Για τον κ. Μεταξά υπάρχουν κάποιοι βασικοί παράγοντες που θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της έξαρσης των «ψευδών ειδήσεων». «Πρώτον, πρέπει να εκμεταλλευθούμε την εμπειρία επαγγελματιών που εξειδικεύονται στην αναγνώριση ποιοτικών πηγών πληροφοριών, όπως οι βιβλιοθηκονόμοι. Οι εταιρείες τεχνολογίας έχουν αρχίσει να παρέχουν αξιολογήσεις αξιοπιστίας στα άρθρα που εμφανίζονται στις σελίδες τους, με τη συμβολή μη κερδοσκοπικών οργανισμών με τέτοιου τύπου ειδικούς. Αν αυτοί οι οργανισμοί κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου, η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί».
Ωστόσο, όπως αναφέρει, «δεν γίνεται να εναποθέσουμε όλες τις ελπίδες μας αποκλειστικά σε κάποιους τρίτους, όσο αξιόπιστοι και αν είναι αυτοί. Ενα μεγάλο μερίδιο ευθύνης ανήκει σε εμάς, ως χρήστες του Διαδικτύου. Για να επιβιώσει κανείς και να διαπρέψει τον 21ο αιώνα, δεν αρκεί να ξέρει να γράφει, να διαβάζει και να κάνει βασικά μαθηματικά. Στο μέλλον, οι απαραίτητες εκπαιδευτικές ικανότητες συμπεριλαμβάνουν την ανάγκη να αντιληφθούμε τη σημασία δύο ακόμα παραγόντων: της κριτικής σκέψης και των προσωπικών μας προκαταλήψεων».
Ο κ. Μεταξάς παραδέχεται ότι η χρήση της επιστημονικής μεθόδου στην επεξεργασία των πληροφοριών με τις οποίες καθημερινά βομβαρδιζόμαστε είναι κάτι «κουραστικό και το αποφεύγουμε όταν μπορούμε». Επιμένει, όμως, ότι η χρήση της, «η κατανόηση του εαυτού μας», των στερεοτύπων των οποίων είμαστε δέσμιοι και που καθοδηγούν πώς προσλαμβάνουμε τον κόσμο, είναι κρίσιμης σημασίας για να μειώσουμε την πιθανότητα να υπάρξουμε θύματα παραπληροφόρησης.
Πηγή: kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου