31 Ιανουαρίου 2018

Το σπάνιο τριπλό «σόου» του φεγγαριού σήμερα

Σήμερα θα υπάρξει μια ολική έκλειψη υπερ-Σελήνης, στη διάρκεια της οποίας τρία φαινόμενα σχεδόν θα συμπέσουν: η πανσέληνος, το κοντινό πλησίασμα του δορυφόρου μας στη Γη και η ολική έκλειψη της Σελήνης

Η έκλειψη, που θα διαρκέσει
περίπου τρεισήμισι ώρες, θα είναι ορατή κυρίως από την κεντρική και ανατολική Ασία, την Ινδονησία και την Αυστραλία. Σήμερα, εξάλλου, το φεγγάρι θα βρεθεί στη δεύτερη κοντινότερη απόστασή του από τη Γη για όλο το 2018, μετά την κοντινότερη που είχε συμβεί την 1η Ιανουαρίου.

Στην Αθήνα η έκλειψη θα φθάσει στο αποκορύφωμά της, δηλαδή η Σελήνη θα βρίσκεται στο σημείο πιο κοντά στο κέντρο της σκιάς της Γης, περίπου στις 15:30, όταν το φεγγάρι θα είναι ακόμη κάτω από τη γραμμή του ορίζοντα, καθώς θα ανατείλει λίγο πριν τις 18:00. Αυτό θα έχει ως συνέπεια το φαινόμενο να μην είναι άμεσα ορατό στη χώρα μας. 

Η σημερινή πανσέληνος θα είναι η δεύτερη του Ιανουαρίου, καθώς είχε προηγηθεί η πανσέληνος και η σούπερ-Σελήνη της Πρωτοχρονιάς, αλλά τότε δεν υπήρχε έκλειψη του φεγγαριού. Μάλιστα, επειδή ο Ιανουάριος έχει δύο πανσελήνους, ο Φεβρουάριος δεν θα έχει καμία, κάτι που έχει να συμβεί από το 1999. 



Οι δύο επόμενες φορές που η ολική έκλειψη Σελήνης θα συμπέσει με τη δεύτερη πανσέληνο του ίδιου μήνα, θα είναι στις 31 Δεκεμβρίου 2028 (αλλά τότε δεν θα υπάρχει υπέρ-Σελήνη, δηλαδή το φεγγάρι δεν θα βρίσκεται στο περίγειό του) και στις 31 Ιανουαρίου 2037 (τότε θα υπάρχει υπερ-Σελήνη). 

Η τροχιά της Σελήνης δεν είναι τέλειος κύκλος γύρω από τη Γη, με αποτέλεσμα η απόσταση ανάμεσα στο κέντρο του φεγγαριού και στο κέντρο της Γης να αυξομειώνεται από τα περίπου 363.400 χιλιόμετρα (περίγειο) έως τα 405.550 χιλιόμετρα (απόγειο). Έτσι σε μια πανσέληνο που θα συμβεί στο περίγειο (υπερ-Σελήνη), το φεγγάρι φαίνεται περίπου 14% μεγαλύτερο και 30% φωτεινότερο από μια πανσέληνο που θα συμβεί στο απόγειο. Ο μη επιστημονικός όρος «υπερ-Σελήνη» ή «σούπερ-Σελήνη» είναι δημιούργημα του αστρολόγου Ρίτσαρντ Νόλαν από το 1979.

Οι ολικές εκλείψεις είναι ορατές από κάθε σημείο της Γης που έχει νύχτα και η διάρκεια της ορατής έκλειψης διαφέρει από τόπο σε τόπο. Στη διάρκεια των εκλείψεων το φεγγάρι αποκτά ένα σκούρο κοκκινωπό χρώμα σαν να είναι σκουριασμένο ή ματωμένο, καθώς ο δορυφόρος του πλανήτη μας εισέρχεται στη σκιά της Γης ανάμεσα στον Ήλιο και στη Σελήνη και η γήινη ατμόσφαιρα φιλτράρει το σεληνιακό φως. 

Μια δεύτερη ολική έκλειψη του φεγγαριού θα συμβεί στις 27 Ιουλίου, η οποία θα είναι ορατή και στην Ελλάδα, αλλά χωρίς να υπάρχει υπερ-Σελήνη.

Φωτογραφία: REUTERS/Mike Blake 

Πώς το «Ματωμένο Φεγγάρι» του 1504 άλλαξε τον ρου της ιστορίας

Όλα είναι θέμα φυσικής και όχι κάποιου «θυμωμένου θεού». Φανταστείτε όμως, την παλία εποχή της αμάθειας, που δεν ήταν εκ των προτέρων γνωστές οι επικείμενες σεληνιακές εκλείψεις, αν εμφανιζόταν ξαφνικά κάποιος και σχυριζόταν ότι βρίσκεται σε άμεση επικοινωνία με τον δημιουργό του φεγγαριού και στη συνέχεια απεδείκνυε τα λεγόμενά του, προβλέποντας την εξαφάνισή του από τον ουρανό! 


Αυτό συνέβη το 1504, στην τωρινή Τζαμάικα, όταν ο Ισπανός εξερευνητής Χριστόφορος Κολόμβος, προχώρησε σε «απάτη» που θα άλλαζε το μέλλον του κόσμου μια για πάντα, όπως εξηγεί ο Ντάνκαν Στιλ στο βιβλίο του «Eclipse: The Celestial Phenomenon that Changed the Course of History» (Έκλειψη: Το Ουράνιο Φαινόμενο που Άλλαξε τον Ρου της Ιστορίας). Χωρίς αυτή την ψευδαίσθηση, ο αποικισμός της Αμερικής, όπως τον ξέρουμε, πιθανότατα θα είχε πάρει τελείως διαφορετική τροπή.


Τον Ιούνιο του 1503, όπως αναφέρει η kathimerini.gr, ο Κολόμβος αντιμετώπισε αρκετά προβλήματα κατά τη διάρκεια του τέταρτου ταξιδιού του στην Αμερική. Μερικά ξυλοφάγα μαλάκια, γνωστά ως σκουλήκια των πλοίων, αχρήστευσαν δύο από τα τέσσερα πλοία του και τον ανάγκασαν να πιάσει στεριά με τα άλλα δύο σε ένα νησί της Καραϊβικής, το οποίο κατοικούνταν από τους ιθαγενείς Αραγουάκ. Για πολύ καιρό, όλα κυλούσαν ομαλά και οι σχέσεις των δύο στρατοπέδων ήταν καλές. Όμως, αφού πέρασαν έξι μήνες προμηθεύοντας τους Ισπανούς με φαγητό, οι Αραγουάκ δεν μπορούσαν να κρύψουν άλλο την ενόχλησή τους. Το ίδιο, βέβαια, ίσχυε και για τους άνδρες του Κολόμβου.

Τελικά, οι ναυτικοί έκαναν ανταρσία. Σκότωσαν αρκετούς από τους οικοδεσπότες τους και έκλεψαν το φαγητό τους. Οι σχέσεις των δύο πλευρών οδηγούνταν σε εκτεταμένες εχθροπραξίες. Ο Κολόμβος έπρεπε να αναλάβει δράση. Και έτσι έπραξε.

Ο εξερευνητής συνειδητοποίησε πως γνώριζε πληροφορίες που οι Αραγουάκ αγνοούσαν. Ο μαθηματικός και αστρονόμος που έζησε κατά τον 15ο αιώνα, Γιοχάνες Μίλερ Φον Κόνισμπεργκ, είχε εκδώσει ένα αλμανάκ με τα αστρολογικά φαινόμενα που θα συμβούν στο διάστημα 1475 έως 1506. Το αλμανάκ του ήταν ανυπολόγιστης αξίας για τους ναυτικούς. Ο Κολόμβος, ο οποίος είχε ταξιδέψει αρκετά μέχρι εκείνη τη στιγμή και ήξερε καλά τα περιεχόμενά του, τα χρησιμοποίησε για να εντυπωσιάσει και να τρομοκρατήσει τους Αραγουάκ.

Τρεις μέρες πριν τη σεληνιακή έκλειψη, η οποία θα συνέβαινε τη νύχτα της 29ης Φεβρουαρίου, ο Κολόμβος κανόνισε μια συνάντηση με τον αρχηγό των Αραγουάκ, οπού του είπε πως ο χριστιανικός θεός του είχε θυμώσει με τους Αραγουάκ, επειδή δεν βοηθούσαν πλέον τους φιλοξενούμενούς τους. Στη συνέχεια, ισχυρίστηκε πως σε τρεις μέρες από τότε, σαν απόδειξη της οργής του, ο θεός του θα εξαφάνιζε το φεγγάρι από τον ουρανό και θα το μετέτρεπε σε κόκκινο, το σύμβολο της οργής του.

Κανείς δεν γνωρίζει αν ο αρχηγός της φυλής φοβήθηκε όντως από τα λόγια του Κολόμβου. Όμως, τρεις μέρες αργότερα, όταν το φεγγάρι εξαφανίστηκε και στη συνέχεια, φάνηκε να ματώνει, ακριβώς όπως τους είχε προειδοποιήσει ότι θα γίνει, όλοι πείστηκαν πως ο Κολόμβος είχε μερικούς πολύ ισχυρούς «φίλους» εκεί ψηλά. Ο Φέρντιναντ Κολόμβος, γιος του Χριστόφορου, αφηγείται πως οι Αραγουάκ «με θρήνους και λυγμούς, ξεχύθηκαν από κάθε γωνιά του νησιού στα πλοία των εξερευνητών, προσφέροντάς τους προμήθειες και ικετεύοντας τον ναύαρχο τους να μιλήσει στον θεό του εκ μέρους τους».

Ο Κολόμβος συνέχισε την παράστασή του και προσποιήθηκε πως εξετάζει σοβαρά το αίτημά τους. Έκατσε κάπου μόνος του και περίμενε μέχρι να τελειώσουν οι φάσεις της έκλειψης και να εμφανιστεί ξανά το φεγγάρι, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του αλμανάκ. Λίγο πριν εμφανιστεί ξανά η σελήνη, λοιπόν, ο Κολόμβος εμφανίστηκε και είπε πως διαπραγματεύτηκε την ειρήνη με τον θεό του και τον έπεισε, υπό τον όρο όμως, πως οι Αραγουάκ θα συνέχιζαν να δίνουν τροφή και νερό στους εξερευνητές.

Στα μάτια των Αραγουάκ, αυτό ακούστηκε σαν μια πολύ καλή και συμφέρουσα συμφωνία, αν αναλογιστούμε τη δύναμη που πίστευαν πως είχε στη διάθεσή του ο Κολόμβος. Έτσι, δέχτηκαν την εκεχειρία που τους πρότεινε. Κράτησαν τους Ισπανούς ζωντανούς, μέχρι τον Ιούλιο που κατέφτασε η ανθρωπιστική βοήθεια από την Ισπανιόλα, ένα άλλο νησί στην Καραϊβική. Τον Νοέμβριο, οι εξερευνητές γύρισαν πίσω στην Ισπανία και σύντομα ξεκίνησαν την κατάκτηση των Αμερικανικών αποικιών.

Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, kathimerini.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου