27 Ιουλίου 2018

Τμήμα Γεωλογίας ΕΚΠΑ: Οι δέκα λόγοι της τραγωδίας στην Ανατολική Αττική

Νέα επιστημονικά δεδομένα για τiς πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική. H ερευνητική ομάδα του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών αμέσως μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς της 23ης Ιουλίου στην περιοχή της Αν. Αττικής βρέθηκε στο χώρο και συγκέντρωσε δεδομένα και μαρτυρίες. Η συστηματική ανάλυση των δεδομένων είναι σε εξέλιξη - παρατίθενται ωστόσο τα πρώτα συμπεράσματα για το φαινόμενο και τις καταστροφικές του επιπτώσεις:

Δεδομένα - Συμπεράσματα

  1. Πρόκειται για χαρακτηριστική περίπτωση πυρκαγιάς σε ζώνη μίξης δασών - οικισμών (wildland urban interface – WUI), όπου καταγράφεται η υψηλότερη πιθανότητα ανθρώπινων απωλειών στον ελληνικό χώρο και παγκοσμίως. Ειδικά στον ελληνικό χώρο τέτοιες περιπτώσεις είναι πολυάριθμες.
  2. Οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι, ταχύτητας κατά θέσεις και κατά διαστήματα ακόμα και άνω των 90 χιλ. την ώρα, διαδραμάτισαν πολύ σημαντικό ρόλο στη γρήγορη μετάδοση της πυρκαγιάς προς τα χαμηλότερα υψόμετρα (downslope spread).
  3. Η ταχύτατη πλευρική εξάπλωση της πυρκαγιάς, αποτέλεσε πιθανότατα τον κύριο λόγο για τη μη έγκαιρη προειδοποίηση, γεγονός που συντέλεσε στο μεγάλο αριθμό των θυμάτων.
  4. Παρατηρήθηκε ότι επηρεάστηκαν κυρίως κατοικίες και κτήρια υπερυψωμένα ή με ορόφους, με μικρότερες καταγεγραμμένες ζημιές στα ισόγεια και στα υπόγεια, τυπικό δείγμα πυρκαγιάς κόμης.
  5. Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, προκύπτει ότι ο πληθυσμός που βρισκόταν κοντά στην παραλία, πληροφορήθηκε για την πυρκαγιά από άτομα που εκκένωναν το δυτικότερο τμήμα του οικισμού Μάτι, το οποίο είχε ήδη πληγεί και όχι με τη μορφή έγκαιρης προειδοποίησης από κάποιο φορέα. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι δόθηκε σχεδόν μηδενικός χρόνος προειδοποίησης και αντίδρασης.
  6. Από την έρευνα πεδίου διαπιστώθηκαν αδυναμίες στην κατασκευή των οικιών με ευαίσθητα σημεία στη στέγη, τα κουφώματα και άλλα μέρη, τα οποία συνετέλεσαν στην καταστροφή τους. Η βελτίωσή τους πιθανόν να είχε θετικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά στην τρωτότητά τους απέναντι σε πυρκαγιές.
  7. Σημαντικός εκτιμάται ότι είναι ο ιδιαίτερος πολεοδομικός σχεδιασμός του οικισμού, ο οποίος ενέργησε ως «παγίδα» για τον πληθυσμό που προσπάθησε να εκκενώσει. Κάποια από τα σημαντικά χαρακτηριστικά του ήταν: οδοί μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής.
  8. Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, στις επιπτώσεις συνέβαλε η κυκλοφοριακή συμφόρηση, λόγω πανικού αλλά και η μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού (κατοίκων αλλά και επισκεπτών / τουριστών που πιθανόν δεν γνώριζαν τη γεωγραφία της περιοχής).
  9. Η μορφολογία της ακτογραμμής έκανε δυσχερή την πρόβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία (κρημνώδεις ακτές), περιορισμένες οι προσβάσιμες παραλίες, τα οποία σε συνδυασμό με τη χαμηλή ορατότητα και την αποπνιχτική ατμόσφαιρα συντέλεσαν στον εγκλωβισμό.
  10. Πιθανή απρόσμενη συμπεριφορά της πυρκαγιάς λόγω αλλαγής στον τύπο της βλάστησης. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από περιοχές που είχαν καεί στο παρελθόν και μετέβει σε περιοχή που δεν είχε καεί πρόσφατα με υψηλή συγκέντρωση καύσιμης ύλης και επομένως η συμπεριφορά της έγινε κατά πολύ πιο εκρηκτική. 
Λίγες μέρες μετά ο κατάλογος των δεδομένων - συμπερασμάτων μεγάλωσε, οι 10 λόγοι της τραγωδίας στην Ανατολική Αττική έγιναν 15. Προσθέτουμε λοιπόν στη συνέχεια και τους άλλους 5 λόγους των προκαταρκτικών συμπερασμάτων του ΕΚΠΑ: 

11. Σε κτίρια με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα και τοιχοποιίες πλήρωσης που είχαν κλειστά παράθυρα, η φωτιά δεν πέρασε στο εσωτερικό των κτιρίων με μοναδικό αποτέλεσμα μια εξωτερική επιδερμική παραμόρφωση των επιχρισμάτων, χωρίς να επηρεάσει τη στατικότητα των κτιρίων λόγω της μικρής διάρκειας επίδρασης της φωτιάς. 
12. Αντιθέτως, σε όμοια κτίρια που διέθεταν ξύλινα ή πλαστικά και ανοιχτά παράθυρα, η φωτιά πέρασε στο εσωτερικό τους και η επίδρασή της ήταν μεγαλύτερη, αναπτύχθηκαν υψηλές θερμοκρασίες ιδιαίτερα από την καύση του εξοπλισμού στο εσωτερικό των κτιρίων και δημιουργήθηκαν ρωγμές που μπορούν να επηρεάσουν όχι μόνο τα μη δομικά στοιχεία των κατασκευών αλλά και τον φέροντα οργανισμό τους. 
13. Οι ρωγμές αυτές επιδεινώνονται δυστυχώς κατά τη διάρκεια κατάσβεσης της πυρκαγιάς που έχει εκδηλωθεί σε μια κατασκευή ως εξής: το τσιμέντο λόγω της πυρκαγιάς έχει αναπτύξει θερμότητα. Κατά την ρίψη νερού, πραγματοποιείται ταχεία ψύξη και η θερμοκρασία του φέροντος οργανισμού πέφτει απότομα κατά περίπου 50-55 βαθμούς. Η θερμοκρασιακή πτώση δημιουργεί νέες ρωγμές ή διευρύνει τις ήδη υπάρχουσες 
14. Τα καλά δομημένα κτίρια οπλισμένου σκυροδέματος που ήρθαν σε επαφή με τη φωτιά είτε με καύτρες είτε με έκθεση μέσω θερμικής ακτινοβολίας είτε με απευθείας επαφή με τις φλόγες, αλλά αυτή δεν εισήλθε στα κτίρια συμπεριφέρθηκαν πολύ καλά με μικροβλάβες στα εξωτερικά μη δομικά στοιχεία τους, κυρίως μικρορωγμές στις τοιχοποιίες πλήρωσης και αποκόλληση των επιχρισμάτων λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύχθηκαν εξωτερικά του κτιρίου. 
15. Η στατικότητα των κτιρίων που επηρεάστηκαν από την πυρκαγιά εξαρτάται από τη διάρκεια καύσης στο εξωτερικό του κτιρίου, από το αν το σκυρόδεμα έχει ασβεστοποιηθεί και σε ποιο βάθος ή αν ο χάλυβας βρίσκεται σε καλή κατάσταση λόγω της μεγάλης διάρκειας καύσης εντός του σπιτιού.


Το πλήρες τεύχος, το οποίο έχει συνταχθεί σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, είναι διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://tinyurl.com/yanzams4.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου